کاشیهای زرینفام بقعۀ مطهر که طیّ سدۀ ششم تا هشتم هجری، در ازارۀ بقعۀ مطهر نصب شده، کهنترین آرایههای مجموعۀ معماری حرم مطهر و از نفیسترین جلوههای هنری این گنجینۀ بینظیر است. این کاشیها که در بالاترین سطح فنی و صنعتی جهان اسلام آن روزگار ساخته شده، کیفیت ساخت و درخشندگی و ماندگاری لعاب بینظیری دارد و شماری از بناهای فاخر تمدن اسلامی با آنها آراسته شده است.
افزون بر ویژگیهای تکنیکی و فنی، این کاشیها از نظر نقشمایهها و کتیبهها نیز غنای بینظیری دارد. در کاشیهای بقعۀ مطهر نیز شمار زیادی کتیبه وجود دارد. متن این کتیبهها آیات قرآنی، احدایث و روایات و برخی نامهای بانیان و هنرمندان دستاندرکار کاشی است.
استاد عبدالله قوچانی که یکی از پژوهشگران بسیار مطرح عرصۀ کتیبهخوانی آثار تمدن اسلامی است، به خواندن کتیبۀ تعدادی از این کاشیها همت گماشته است و حاصل آن کتابی با عنوان احادیث کاشیهای زرینفام حرم مطهر امام رضا (علیه السلام) است که اخیراً و به صورت مشترک، توسط سازمان کتابخانهها، موزهها و مرکز اسناد آستان قدس و بنیاد پژوهشهای اسلامی منتشر شد.
کتاب حاصل کاری چند ساله در بازخوانی کتیبههای 352 کاشی است که قبلاً از دیوارۀ حرم جدا شده و اکنون در موزۀ آستان قدس نگهداری میشود. این اثر یک مقدمۀ مبسوط در باب پیشینۀ کاشی زرین فام و مشخصات و ویژگیهای برخی از انواع این کاشیها دارد و در همین بخش، به هنرمندان مطرح سازندۀ آثار پرداخته شده و از کاشیهای حرم، به عنوان اسناد و مدارک پژوهش به طور خاص استفاده شده است. در بخش اصلی کتاب قطعات کاشی به طور جداگانه و تک تک از نظر فنی و هنری معرفی و کتیبۀ آن بازخوانی و مستند شده است. کتاب در 425 صفحۀ نفیس، به صورت رنگی و مصور منتشر شده است.
بنیاد پژوهشهای اسلامی به مناسبت انتشار اثر، چهارشنبه 19 دی میزبان پژوهشگران و علاقهمندان حوزۀ هنر و معماری حرم مطهر خواهد بود تا ضمن شرکت در مراسم رونمایی از کتاب، از سخنرانی علمی مؤلف اثر جناب آقای قوچانی دربارۀ علت اشتهار این کاشیها به «سنجری» بهرهمند گردند.