به گزارش نمایندگی قم بنیاد پژوهش های آستان قدس رضوی، حجت الاسلام والمسلمین غلامرضا بهروزی لک در نشست علمی «جایگاه عدالت در آموزه های سیاسی امام علی(علیه السلام)» که در سالن جلسات دبیرخانه انجمن‌های علمی حوزه برگزار شد با اشاره به حکمت ۴۳۷ نهج البلاغه گفت: معنای عدل به شکل صوری یعنی هر چیز در جایگاه خود قرار گیرد؛ اما در مقابل آن، جود را داریم که سبب می شود آن را از جای خود خارج کرده و به شیوه دیگری مطرح و ارائه کند.
عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم با بیان اینکه تعریف صوری یک فرمول است و باید به تعریف محتوایی نیز توجه کرد، گفت: در تعریف محتوایی معیارهای حق نیز بیان می‌شود اینکه معیارهای حق دار چیست و حق چیست و حق دار کیست؟ شاید افراد در تعریف صوری با یکدیگر اتفاق نظر داشته باشند؛ اما در مصداق و پیاده کردن آن دچار تضاد باشند.
وی شناخت درست عدل را مهم خواند و افزود: عدل دارای بعد تشریعی و تکوینی است. علت اینکه ما در تکوینیات جود و عدل نداریم این است که همه تکوین به معنایی جود و عدل است و قابل تفکیک نیست. چون خدا واحد است و هر کاری که خدا تفضل می کند جود است، پس ملاک عدالت هم از خدا تعیین می شود؛ لذا هر چیزی که خداوند قرار می‌دهد چون با جود است پس عدل است؛ در نتیجه منطق جود و عدل در تکوینیات یکسان است.
دکتر بهروزی لک در زمینه عدل در تشریعیات اظهار داشت: در تشریعیات خداوند حقوقی را برای انسان‌ها تعریف کرده است و برای آنان حد و حقی را مشخص کرده است و این لازمه اسقرار جامعه است.
این استاد حوزه و دانشگاه افزود: هنگامی که از امیرمؤمنان در خصوص عدل و جود در زمینه تشریعیات و اجتماعات می‌پرسند، امام علی(علیه السلام) می‌فرمایند که عدل بازگرداندن امور بشری در جایگاه خود است؛ یعنی انسان‌ها در روابط اجتماعی باید بر حقی که دارند پایبند باشند و هر کس در جایگاه و حقوق خود قرار گیرد؛ اما جود آن را از جای خود جدا می‌کند.
وی در خصوص معنای جود و کاربرد آن در اجتماع خاطرنشان کرد: به طور مثال ما بخواهیم این دیدگاه را در دولت متعالیه و موعود پیاده کنیم، آیا اساس دولت مهدوی عدل است یا جود؟ آیا جامعه مهدوی عدل محور است یا جود محور؟
بهروزی لک تشریح کرد: در روایتی از امام باقر(علیه السلام) داریم، کسی از خراسان آمد و گفت شما یاران بسیار دارید، پس قیام کن و موعود باش. حضرت پاسخ دادند؛ صفتی در یاران مهدی است که هر کدام از برادران دینی مالی را نیاز داشته باشد، دست در جیب برادر دینی خواهد برد و هر دو خرسند خواهند شد. این روایات نشان دهنده این است که جامعه مهدوی جود محور است و حتی در سیره امیرالمومنین علی(علیه السلام) هم جود حاکم بوده است.
عضو انجمن مطالعات سیاسی حوزه ادامه داد: در زندگی اجتماعی اگر اقتضاء عدل می‌بود، باید همه چیز تقسیم می‌شد و عدل رعایت استحقاق را در نظر می‌گرفت؛ اما همه جودها فضیلت نیست و اگر جودی موجب خارج شدن امور از جای خود به نادرستی باشد، دیگر جود نیست؛ پس تا زمانی که عدل است، جود دارد؛ اما وقتی جود شکل بگیرد، فضیلت است. پس عدلی که افضل است، نازل بر این است که جایگاه‌ها روشن شود؛ اما در زندگی اجتماعی نباید به این مسئله کفایت کنیم؛ بلکه باید به جود رفتار کنیم و اگر حقی بر ذی حقی وجود دارد توصیه شده که آن را ببخشد، مثل بخشش مهریه زن برای مرد.
بهروزی لک در خصوص عدل در نگاه سیاست تصریح کرد: در زندگی سیاسی اگر کسی در جای خود قرار گرفت، عدل است؛ اما اگر کسی در جای خود قرار نگرفت، آمد و خوب هم رفتار کرد، اما چون در جای خود قرار نگرفته است پس کارهای نیکی که از خود نشان داده است بی‌پایه خواهند بود؛ پس در اینجا عدل افضل است، زیرا سیاست اقتضایی دارد که باید جایگاه‌ها حفظ شود، اما در زندگی اجتماعی جود برتر از عدل است.
وی خاطرنشان کرد: به نظر بنده حضرت امیر(علیه السلام) این حکمت را در زمان و شرایط عثمان فرموده‌اند؛ با توجه به زمینه و شرایط تاریخی آن و حضرت در آنجا بیان کرده که در سیاست، جود بی معنی است و باید هر چیزی در جای خود قرار گیرد و کسی می‌تواند این جایگاه را داشته باشد که اهل هدایت باشد.