این کرسی ترویجی توسط گروه مطالعات قرآنی بنیاد برگزار شد. این نشست با حضور حجتالاسلام محمدحسن مؤمن زاده مدیر گروه قرآن بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی، حجتالاسلام حسن خرقانی دانشیار گروه علوم قرآنی و حدیث دانشگاه علوم اسلامی رضوی و محسن رجبی قدسی عضو هیئتعلمی دانشکده علوم قرآنی مشهد و جمعی از محققان و پژوهشگران برگزار شد.
حجتالاسلام محمدحسن مؤمن زاده مدیر گروه قرآن بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی، در ابتدای این نشست به ارائه مقاله خود با موضوع «شفیعان در قرآن» که برشی از کتاب «المعجم فی فقه الغه القران و سرالبلاغه» است پرداخت و عنوان کرد: قرآن مجید افرادی را بهعنوان شفیع در دنیا و آخرت معرفی کرده است و در قرآن حدود 26 آیه در بحث شفاعت وجود دارد.
وی به تبیین مفهوم شفاعت پرداخت و عنوان کرد: یک نفر که ضعیف است به دنبال یک نفر دیگر میرود که تقویت شود و به مقصد خود برسد؛ این مفهوم شفاعت است.
حجتالاسلام مؤمن زاده ادامه داد: سه چیز در شفاعت وجود دارد، اول گناهکار، دوم واسطه که ممکن است خود خداوند باشد یا یک شخصیت بزرگوار دیگر و شفیع که ممکن است ائمه اطهار (ع)، پیامبر (ص) و یا پیروان آنها باشند که هم در دنیا و هم در آخرت بهعنوان شفیعان مطرح میشوند.
وی خاطرنشان کرد: انواع آیات در بحث شفاعت وجود دارد؛ یک سری از آیات همچون آیه 48 و 33 سوره بقره
شفاعت را نفی میکند. برخی از آیات نیز شفاعت را برای افراد خاص میداند و ستمگران را مشمول شفاعت نمیداند. درآیات سوره انعام، نور، یاسین و زمر نیز شفاعت را مختص ذات حقتعالی میداند.
این پژوهشگر ادامه داد: برخی از آیات نیز شفاعت را اثبات میکند در آیاتی از سوره آیهالکرسی معلوم میشود، عدهای به اذن الهی اجازه شفاعت دارند. ما با اتکا به خود قرآن و جمعبندی آیات شفاعت به این نتیجه میرسیم که فردای قیامت مسئله شفاعت برای عدهای به اذن الهی وجود دارد.
وی همچنین به نظر عقل در خصوص شفاعت اشاره کرد و گفت: عقل در این خصوص سکوت محض میکند و مسئله شفاعت را نه رد کرده و نه تأیید میکند اما اگر شفاعت باشد عقل منعش نمیکند.
این پژوهشگر به نظر علمای معتزله، وحیدیه و شیعیان در خصوص شفاعت اشاره کرد و گفت: برخی معتقدند تأثیر شفاعت ریزش گناهان است، عدهای افزایش درجات و شیعیان نیز معتقدند شفاعت هم در آمرزش و هم در ارتقا درجات تأثیر دارد.
وی با طرح این سؤال که چه کسانی این حق رادارند که در دنیا و آخرت شفیع باشند؟ به تبیین موضوع «شفیعان در قرآن» پرداخت و عنوان کرد: شفاعت دارای دو بخش تکوینی و تشریعی است. شفاعت تکوینی همانند وجود ائمه اطهار (ع) و پیغمبران است و شفاعت تشریعی، برای کسانی است که عمداً یا سهواً موجب خطا و لغزش شدهاند؛ آیا این مجرمین باید به جهنم بروند؟ و یا اینکه خداوند راههایی را برای نجات آنان قرار داده است.
وی افزود: در سوره انعام آمده است: قیامت و وجود شفاعت جلوهای از رحمت الهی هستند همچنین ایمان به خدا و عمل صالح یکی از راههای بخشش و جلوههای رحمت الهی و آمرزش هستند.
مدیر گروه قرآن بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی، بیان کرد: افرادی که در قرآن بهعنوان شفیع معرفیشدهاند، وجود مقدس حضرت محمد (ص)، 14 معصوم (ع) هستند.
گفتنی است: حجتالاسلام حسن خرقانی دانشیار گروه علوم قرآنی و حدیث دانشگاه علوم اسلامی رضوی و محسن رجبی قدسی عضو هیئتعلمی دانشکده علوم قرآنی مشهد در ادامه این نشست بهنقد و بررسی موضوع «شفیعان در قرآن» پرداختند.