تبدیل وقف به موضوع جاری و روز جامعه

سنت حسنه وقف یکی از مصادیق بارز احسان و خیرخواهی و دارای فضیلت‌های بسیاری است، در وقف، ارزش‌ها و فضایل اخلاقی از جمله نوع‌دوستی، خیرخواهی و مردم‌گرایی به اوج می‌رسد. آثار و بركات موقوفات در لایه‌های مختلف جامعه ایران اسلامی به خصوص در مسایل فرهنگی و گسترش آموزه‌های قرآنی مشهود است اما می‌توان از این ظرفیت ارزشمند حسنه در راستای موضوعات نوپدید اجتماعی و مهار و كنترل آسیب‌ها بهره برد كه این مهم نیازمند فرهنگ‌سازی و تشریح این مهم برای واقفان دارد. در همین راستا بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی که یکی از رسالت‌هایش پرداختن به امور مستحدثه و روز جامعه است، به مسئله وقف و احکام آن پرداخته و اقدام به انجام پژوهش‌ها و برگزاری همایش‌ها و نشست‌های تخصصی با این محوریت کرده است.

رویکردهای جدید در حوزه وقف و نذر
حجت‌الاسلام دکتر مرویان حسینی مدیر عامل بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، در ابتدای این مراسم با بیان اینکه یکی از مهم‌ترین منابع اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و هنری جامعه را مسئله وقف و نذر برشمرد  و گفت: باید تلاش کنیم مسئله وقف و نذر را به موضوع جاری و روز جامعه مبدل کنیم.
این مقام مسئول ادامه داد: از آنجایی‌که مسئله وقف و نذر از مسائل جدی جامعه است، بیش از 20 اثر در عرصه‌های فقهی، مالی، اجتماعی و اسناد تاریخی وقف و نذر به همت بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی منتشر و روانه بازار نشر شده است.
وی با بیان اینکه این نشست تخصصی در راستای دست‌یابی به یک مسئله‌شناسی تخصصی در موضوع وقف و نذر برگزار شد، ادامه داد: ما به دنبال رویکردهای جدید و نو در خصوص پرداختن به حوزه وقف و نذر و پاسخ به نیازهای این مقوله مهم هستیم.

ضرورت برگزاری نشست‌های تخصصی وقف و نذر
حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر رضا دانشورثانی از دیگر شرکت کنندگان در این نشست بود که تداوم برگزاری این گونه نشست‌ها را  ضروری برشمرد و گفت: معاونت حقوقی و موقوفات آستان قدس رضوی، شورای فقهی وجود دارد که در این شورا، نظارت و بررسی کامل بر موضوعات پیرامون موقوفات و احکام فقهی مرتبط با این موضوع صورت می گیرد؛ این شورا همکاری لازم را با مسئولان بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی در بحث مسئله شناسی پژوهشی وقف و نذر دارد تا ضمن رفع نواقص علمی این حوزه، شاهد مدیریت بهتر در بحث موقوفات باشیم.
وی گفت: حدود 600 وقف‌نامه با بیش از 3 هزار رقبه و 26 سرفصل در این معاونت به ثبت رسیده است؛ بخشی از سرفصل‌های موقوفات به ثبت رسیده در معاونت حقوقی و موقوفات آستان قدس رضوی با موضوع عزاداری ائمه اطهار(ع) به‌خصوص حضرت سیدالشهداء(ع) و حضرت فاطمه زهرا(س) بوده و بالغ بر 90 وقف‌نامه دراین موضوع به ثبت رسیده است؛ همچنین برخی دیگر از موقوفات مربوط به ولادت‌ها است که در روزهای 13 رجب، 27 رجب، 3 شعبان و دیگر مناسبت‌ها طبق نیات واقفان نیک‌اندیش هزینه می‌‌شود.

پرداختن به وقف به‌صورت ریشه‌ای و عمقی    
حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر امان‌الله علیمرادی، عضو مجلس خبرگان رهبری ملت بزرگ ایران نیز از دیگر مهمانان این مراسم گفت: در این برهه از زمان علاوه بر رسالت ملی یک رسالت الهی نیز بر عهده دارد وآن اینکه هویت اسلامی را حفظ کنیم و نه تنها در حفاظت آن تلاش کنیم بلکه این هویت را جلو ببریم و زمینه تمدن نوین اسلامی را فراهم آوریم؛ انقلاب اسلامی ایران در راستای ایفای همین رسالت بوجود آمد.
وی با بیان اینکه باید به موضوع وقف و نذر به‌صورت ریشه‌ای و عمقی پرداخته شود، گفت: مسئله وقف و نذر که ریشه در فطرت، عقل، جان و روح انسان دارد، پاسخ مثبتی برای جاودانگی، خیرخواهی و پرستش بشر دارد و از این رو نیاز است کارهایی علمی در راستای مسئله وقف صورت گیرد.
علیمرادی تصریح کرد: باید نهادهای دانشگاه، آستان قدس رضوی و سازمان اوقاف و امور خیریه با مشورت و رایزنی‌ها در عملیاتی کردن مقوله وقف و نذر کوشا باشند و تمام این نهادها در این راستا به اقیانوس بیکران علمی آستان قدس رضوی بپیوندند.

برگزاری کمیسیون‌های تخصصی در  حوزه وقف
برگزاری سه کمیسیون با موضوعات «وقف و نذر در فرهنگ رضوی»، «بهره‌وری وقف و وقف‌های نوین» و «وقف و مدیریت آن از منظر فقه و اصول» از دیگر برنامه های این نشست تخصصی بود.
تبیین مصداق‌های متولی، تبدیل وقف به احسن با رویکردهای جدید، مصادیق تبدیل به احسن، حق تقدیمی در موقوفات، حق‌التولیه، حق حقیقی یا حقوقی، احیاء شورای فقهی وقف در آستان قدس رضوی، ماهیت جدید وقف‌ها، حرکت به سوی وقف‌های خرد و مشارکتی، مدیریت وقف مطابق با نیت واقفان و... برخی از موضوعات مطرح شده در  کمیسیون «وقف و مدیریت آن از منظر فقه و اصول» بود.
همچنین مطالعات پیرامون وقف چارچوب بیانیه گام دوم انقلاب، بازمهندسی تعاملات داخل و خارج سازمانی آستان قدس رضوی، پیوست‌نگاری اجتماعی، فرهنگی و خدماتی وقف، تبیین مبانی فقهی در وقف‌های نوین، طراحی برنامه جامع بهره‌وری موقوفات، چرایی گرایش عموم مردم به نذورات به جای وقف و... نیز از مباحثی بود که در کمیسیون «بهره‌وری وقف و وقف‌های نوین» مورد نقد و بررسی قرار گرفت.
در سومین کمیسیون با عنوان «وقف و نذر در فرهنگ رضوی»، نیز موضوعاتی همچون، تبیین موضوع وقف و نذر با رویکردهای فلسفی، فقهی و مطالعات تطبیقی، شناسایی آسیب‌ها و فرصت‌های عرضه گسترده وقف در گذشته با تاکید بر وقف رضوی، تحلیل و  تبیین کارکردهای وقف و نذر در عصر حاضر و ... مطرح شد.