به گزارش اداره روابط عمومی و بین‌الملل بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، حجت‌الاسلام‌والمسلمین مهدی شریعتی تبار، مدیر گروه فقه و اصول بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، با اشاره به اینکه «کتاب القضاء من کتاب تحقیق الدلائل فی شرح تلخیص المسائل» توسط حجت‌الاسلام علامه حاج مولی علی الکنی الطهرانی به زبان عربی نگاشته شده است، گفت: نخستین جزء از این کتاب به همت پژوهشگران این گروه در سال 97 به چاپ رسید.
وی ابراز کرد: کتاب القضاء من تحقیق الدلائل فی شرح تلخیص المسائل از آثار گران‌سنگی است که در موضوع قضا نوشته‌شده و شیخ آقابزرگ تهرانی آن را چنین وصف می‌کند: «این کتاب به‌اتفاق نظر همه‌کسانی که آن‌ها را درک کرده‌ایم از کتاب جواهر، دقیق‌تر و استوارتر است.
این پژوهشگر ادامه داد: بر اهل اجتهاد و تحقیق پوشیده نیست که نگارش چنین کتابی، به پژوهش‌های بسیار زیادی نیازمند است و این کتاب نتیجه تلاش علمی مؤلف و مشتمل بر چکیده آموزه‌هایی است که عقول فقهای شیعه در مسائل این کتاب به آن دست‌یافته‌اند.
حجت‌الاسلام شریعتی تبار در ادامه با اشاره به‌ضرورت احیا این اثر گفت: چاپ محدود، آن‌هم به‌صورت رحلی و سنگی این اثر ارزشمند و نیز وجود اشتباهات چاپی آن، موجب شده بود که فضلا و طلاب و اساتید به مطالعه آن رغبتی نداشته باشند و این اثر زیاد برای آنان قابل‌استفاده نباشد؛ ازاین‌رو، گروه فقه و اصول بنیاد تصمیم گرفت با تصحیح، تحقیق و احیاء این اثر، این خدمت علمی را به حوزه‌های علمیه و پژوهشگران موضوع قضا اسلامی ارائه نماید.
وی خاطرنشان کرد: «کتاب‌القضاء» جامع تمام مباحث قضایی و دربردارنده موضوعاتی اعم از معنای قضا و قضاوت، احکام قضا، وجوب قضاوت، شروط قاضی، راه‌های ثبوت ولایت بر قضا، آداب قضاوت، ارتزاق قاضی، طرق و راه‌های اثبات دعوا، صدور حکم و کیفیت آن، شهود و بینه، اقرار، قسم، قضاوت بر غایب و... است.
مدیر گروه فقه و اصول بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی مخاطبان این اثر را فضلای حوزه و اساتید و مسئولین و شخصیت‌های قضایی دانست و اظهار کرد: تاکنون سه جلد از این اثر به چاپ رسیده است و در آینده‌ای نزدیک چهارمین و پنجمین جلد از این اثر به چاپ خواهد رسید.
به گفته این پژوهشگر، این اثر از دیدگاه صاحب‌نظران یکی از بهترین متون فقهی در موضوع قضاوت و قضا است و مؤلف این کتاب از رجال فقهی و علمی و تحصیل‌کرده حوزه علمیه نجف و از شاگردان برجسته فقیه بزرگ صاحب جواهر است که پس از برگشتن به تهران از جایگاه ممتاز و مرجعیت علمی – سیاسی و اجتماعی در زمان حکومت قاجار برخوردار بود.
مراحل احیاء، تصحیح و تحقیق این اثر
حجت‌الاسلام علی اعتمادی یکی دیگر از پژوهشگران گروه فقه و اصول بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی نیز با اشاره به مراحل احیاء، تصحیح و تحقیق«کتاب‌القضاء» گفت: برای تصحیح و احیا یک اثر باید اول نسخ خطی آن اثر شناسایی و تهیه شود و نسخه خطی با نسخه‌های خطی مقابله شود.
وی افزود: مرحله دیگر این است که آیات و روایاتی را که مؤلف به‌عنوان دلیل از آن‌ها استفاده کرده استخراج و منابع آن‌ها ذکر شود و نیز آراء و اقوال فقهایی را که مؤلف از آن‌ها نام‌برده از منابع مربوطه استخراج گردد. این پژوهشگر در ارتباط با مرحله مذکور گفت که از مراحل سخت کار در احیاء یک اثر، همین بخش کار است. پژوهشگر بنیاد در ادامه افزود: ترجمه لغات مشکل و توضیح برخی از اصطلاحات از دیگر مراحل احیاء یک اثر به‌حساب می‌آید و تمام این مراحل در احیاء کتاب القضاء انجام‌شده است.