در همین راستا با حجت الاسلام و المسلمین دکتر محمدرضا زیبایی‌نژاد؛ استادیار مرکز مطالعات زن و خانواده و رییس مرکز مطالعات زن و خانواده گفتگویی انجام شد.
تعریف شما از مفهوم «عفاف» چیست؟
فعل اخلاقی باید با نیت اخلاقی انجام شود. عفاف یک امر اخلاقی است، اما فقه حداقل را می‌خواهد، لذا همین که ظاهر درست باشد کافی است، مثل اینکه مرتبه پایین جهاد این است که مرز حفظ شود، اما سرباز زمانی اجر می‌برد که نیت قربت داشته باشد. حداقل عفاف، عملی هست که خروجی آن، عدم دسترسی و امنیت بیشتر جنسی باشد، حتی اگر فاعل با نیت الهی یا با نیت خویشتندارانه به آن عمل مبادرت نکرده باشد. لذا انجام آن کار حتی می‌تواند با نیت تحقیر نشدن یا ریا باشد، اما مرتبه بالاتر آن که اجر و پاداش به همراه دارد، انجام فعل با نیت خود کنترلی است.
انواع عفاف چیست؟
عفت بطن، عفت فرج و عفت مالی که در آیات آمده است؛ البته عفت مالی به همان عفت بطن بر می‌گردد. شاید کلمه تعفف که در خصوص قناعت آمده است در معنای اصطلاحی خود باقی مانده باشد.
آیا عفاف فقط عفت جنسی است؟
در جامعه ایرانی همین است، ولی در ادبیات دینی نمی‌دانم.
مؤلفه‌های عفاف چیست؟
اول انسان باید یک گناه عملی را تصور کند و در مرحله بعد در ذهن خود به بد بودن آن اذعان کند. حالا این بد بودن می‌تواند ناشی از مغضوب شارع بودن باشد و یا در نظرداشت مفاسد مترتب بر انجام آن، سپس عقلانیت او بگوید که الان باید هزینه کنی و از این کار دوری کنی و برای فاصله گرفتن از آن باید انرژی صرف کنی، هر چند که برایت سخت باشد. قوت عقلی جایی است که بتواند بر شهوت غلبه کند و وقتی بر آن غلبه می‌کند که بتواند به مرتبه بالایی از شوق برسد.
عفت عمومی چیست؟
وقتی می‌گویند عفت عمومی لکه‌دار می‌شود در واقع صحبت از یک استانداردی است که برای رفتار اجتماعی پذیرفته شده است و می‌خواهند جلوی جریحه‌دار شدن آن را بگیرند. این واژه، کاربرد سکولار دارد و کاری به دین ندارد که دین بخواهد آن را معنی کند.
اگر روسری کسی افتاد، آیا عفت عمومی لکه دار می‌شود؟
شاید صد سال پیش جریحه‌دار می‌شده است، اما الان فکر نمی‌کنم این طور باشد. در اسلام حکم روی علنی بودن گناه رفته است، نه اینکه آیا این حکم عفت عمومی را جریحه‌دار می‌کند یا نه. فایده این حساسیت عمومی فقط در قدرت مداخله حاکمیت در اعمال قانون خود است و لا غیر. به تعبیر دیگر، عفت عمومی موضوع حکم فقهی قرار نمی‌گیرد، ولی فقیه می‌تواند از آن کشف کند که از جایگاه حاکمیت چقدر قدرت مداخله اجتماعی دارد.
رابطه تقوا و عفاف چیست؟
تقوا فقط شامل عبادت است، ولی دایره وسیع‌تری از مسائل جنسی و مالی را شامل می‌شود، اما عفاف منحصر در همین دو مورد خویشتنداری بطن و فرج است و می‌تواند ریایی باشد یا صادق، پس رابطه بین تقوا و عفاف عموم و خصوص من وجه است.
رابطه حیا و عفاف چیست؟
حیا ترس از مؤاخذه است، حالا یا از خدا و یا از مردم. امیرالمؤمنین علی(ع) می‌فرمایند: اگر عفاف به خاطر ترس باشد می‌شود حیا و می‌تواند به دلیل دیگر هم باشد، بنابراین عفاف اعم از حیا است.
رابطه حجاب و عفاف چیست؟
حجاب یک کار خارجی و رفتار است. در واقع، حجاب نتیجه عفاف و یکی از مصادیق آن است.
آیا مفهوم عفاف در سایر ادیان ابراهیمی با آنچه ما از عفاف می‌شناسیم متفاوت است؟
عفاف در همه ادیان بوده و احکام مشترک دارد.
آیا عفاف در زن و مرد متفاوت است؟
اگر منظور شما این است که زن عفت بیشتری دارد، درست است، اما اگر بحث از ادراک متفاوت زن و مرد از این مفهوم اخلاقی است که در فلسفه اخلاق از آن یاد می‌شود باید گفت که در این موضوع خیلی کار نشده است و من هم کار نکردم.