مدل مفهومی عفاف جنسی به ارائۀ یک مفهوم و یا یک فرآیند اصلی رفتاری یا بدنی به شکل ترسیمی، نظری یا فرضی مدل نامیده میشود که شامل جزئیات آن مفهوم یا آن فرآیند است و ساختار مفهومی، تعریف یک مفهوم بر اساس ویژگیهای تشکیل دهندۀ آن، کمیت و کیفیت این ویژگیها و همچنین روابط متقابل آنهاست. نظامهای روانشناختی که عهدهدار بخشی از یک تکلیف مشخص هستند و به سرانجام رسیدن آن تکلیف را تسهیل میکنند.
وی افزود: در طرح حاضر، سازههایی مانند حیا، شکرگزاری، حزم، عبرت، تجربه نسبت به بازداری و رویآوری سازوکار روانی – اخلاقی محسوب میشوند.
این استادیار پژوهشگاه قرآن و حدیث در ادامه افزود: این موضوع در طرح الگوی تنظیم رفتار جنسی با رویکرد اسلامی مورد توجه قرار گرفت. آن جا که رویکرد برآمده از منابع اسلامی در موضوع مدیریت رفتارهای جنسی، در دو راهبرد ازدواج و عفاف جنسی ترسیم شده است. عفاف جنسی شامل دو گسترۀ عملکردی مدیریت زمینههای تحریک جنسی و عفتورزی (خویشتنداری) جنسی است.
وی ادامه داد: در حقیقت، عفتورزی جنسی عنوان یک سازۀ روانی – اخلاقی وضعیت رویآوری و بازداری هدفمند در فرد ایجاد میکند تا کلیۀ رفتارهای ظاهری و باطنی جنسی در موقعیتهای مختلف فردی و اجتماعی مطابق با ملاکها و ارزشهای واقعی تنظیم شود. عفتورزی جنسی در طرحهای مفهومشناسی، ساخت پرسشنامه و تدوین مداخلههای روانشناختی در پیشگیری و کنترل انحرافات جنسی در سنین نوجوانی و جوانی و ...پیگیری شده و مدل مفهومی آن کاملتر شد.
دکتر آقابابایی، استادیار پژوهشکده تحقیق و توسعه علوم انسانی نیز در این میز علمی خویشتنداری را بنیان روانشناختی کنش اخلاقی دانست و گفت: استفاده افراد از خویشتنداری بسیار زیاد است و در تعریف خویشتنداری می توان گفت: آنچه با آن امیال را مهار میکنیم.
وی افزود: عفاف در اخلاق اسلامی پیروی قوة شهویه از عقل در اقدام است و اجتناب قوة شهویه از آنچه عقل از آن نهی میکند. امیرالمومنین(ع) می فرماید: افضل العباده العفاف و امام باقر(ع) در این باره فرموده اند: ما عبد الله بشیء افضل من عفه بطن و فرج. بنابراین لزوم اجتناب از مقدمههای استیلای شهوت به وسیله ترک اندیشیدن و نگریستن راهکار عفاف است.