حجت الاسلام علی جلائیان اکبرنیا معاون پژوهشی بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی در پاسخ به این سوال گفت: دنیا، سراسر امتحان است، داشتن و نداشتن، سلامت و بیماری و... همه آزمون الهی است. بیماری، پالایش روح است و زمینه قدردانی از سلامت. از این روی برای صبر بر بلاها از جمله بیماری، پاداش فراوان ذکر شده است.
وی ادامه داد: شناخت امتحانهای الهی و برخورد مناسب با آنها در تكامل انسان تأثير دارد. از نظر روانی، انسان تا آن اندازه آماده قبول امر و تحمل مشقتی است كه آن را بشناسد و فوايد و نتايج آن را بداند. اگر انسان منشأ گرفتاريها و آثار آن را بداند و چگونگى برخورد با آن را به صورت بايسته آموخته باشد، به بهترین صورت با آن روبرو میشود و به نيكوترين صورت تحملش میكند.
این پژوهشگر با بیان اینکه شناخت درست دنیا و امتحانهای الهی(بلایا) و برخورد صحیح با آن، مسیر رشد انسان و مسیر انسان شدن است، گفت: این شناخت در زندگی انسان و جهتگیریهای آن تأثیر دارد. اگر عاقبت این مسیر را فهمیدی زندگیت متفاوت خواهد شد.
وی تصریح کرد: قرآن کریم می فرماید: «يا أَيُّهَا النَّبِيُّ! حَرِّضِ الْمُؤْمِنِينَ عَلَى الْقِتالِ، إِنْ يَكُنْ مِنْكُمْ عِشْرُونَ صابِرُونَ، يَغْلِبُوا مِائَتَيْنِ، وَ إِنْ يَكُنْ مِنْكُمْ مِائَةٌ، يَغْلِبُوا أَلْفاً، مِنَ الَّذِينَ كَفَرُوا، بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لا يَفْقَهُونَ» «اى پيامبر! مؤمنان را به كارزار برانگيز! اگر از شما بيست تن شكيبا باشد، بر دويست تن چيره خواهد شد، و اگر از شما صد تن باشند بر هزار تن از کافران غلبه خواهند كرد؛ و اين بدان جهت است كه آنان (حق را) درک نمیکنند».
جلائیان ادامه داد: این آیه میفهماند اگر افراد جهتگیرشان روشن باشد و آگاهانه وارد کارزار شوند و در نتیجه در برابر بلاها بردبار باشند و آماده رویارویی با دشمن؛ صد نفرشان بر هزار نفر پیروز میشود، بر هزار نفری که این امور را نشناخته و درک نکرده است. جبهه کوچک اهل شناخت دنیا و مسیر تعامل توحیدی با آن بر جبهه ده برابری اهل جهل، نادانی و بی بصیرتی، پیروز است.
وی افزود: امام باقر (ع) میفرمایند: كمال واقعى؛ فهم و دريافت دين است، و صبر و پايدارى در برابر بلا و گرفتارى، و ارزيابى مخارج زندگى.
صبر بر بیماری
معاون پژوهشی بنیاد با بیان اینکه سلامتی نعمتی از نعمتهای خداست، ولی بیماری نیز امتحانی است که صبر بر آن آثار بسیاری دارد، افزود: پيامبر اعظم صلّى اللَّه عليه و آله روزى به اصحاب خود فرمودند: كدام يك از شما دوست دارد سالم باشد و مريض نشود؟ گفتند: ما يا رسول اللَّه. حضرت فرمودند: آيا دوست دارید مانند الاغى گمشده (سرگردان و رها) باشيد؟ آيا دوست نداريد از کسانی باشيد كه مرضشان كفاره گناهشان است؟ سوگند به پروردگارى كه جانم در دست قدرت اوست، براى شخص در بهشت درجه اي است كه به هيچ عملى از اعمال به آن نميرسد، مگر با صبر بر بلا. بلی، بزرگى پاداش در برابر بزرگی امتحان است و خدا اگر بندهاى را (لایق بداند و) دوست بدارد، به بلایی بزرگ گرفتارش ميكند. پس اگر راضی بود پس برایش رضا و خوشنودى خداست و اگر نسبت به آن گرفتاری و بلا کراهت داشت، پس بر او خشم باد.
وی اظهار کرد: آری، هر چند نفس انسان، سلامت و عافیت را دوست دارد، ولی اگر پردهها کنار برود و آدمی حقیقت بلا و گرفتاری را بداند و فوائد آن را بشناسد، هرکز حاضر نخواهد بود لحظهای از آن جدا شود. لذا حضرت موسی (ع) در مناجتش میفرماید: پروردگارا! بیماریای که بواسطه ضعفِ حاصل از آن، در عبادت بخل بورزم و کوتاهی کنم، دوست ندارم. و سلامتی كه خدا را از ياد من ببرد، دوست ندارم. دوست دارم بين اين دو باشم گاهى مريض و گاهى تندرست. مريض شوم كه بياد تو باشم و گاه، تندرست باشم که سپاسگزارى تو نمايم.
جلائیان گفت: علاوه بر این مریضی میتواند کفاره گناهان نیز باشد، امام صادق علیه السلام به نقل از رسول خدا فرمودند:... مؤمن، چون تب كند گناهانش مانند برگ درخت مي ريزد. پس اگر در بستر مرض نالهاى كند آن ناله در حكم تسبيح پروردگار است و اگر فرياد كشد فريادش ثواب «لا اله الا اللَّه» دارد و در بستر از پهلوئى به پهلوى ديگر ميغلطد، ولی مانند سربازيست كه در راه خدا شمشير ميزند و اگر در حال مرض عبادت خدا كند، آمرزيده مىشود.
به گفته این مقام مسئول، این روایات منافاتی با مداوا و رفتن به پزشک ندارد و به معنای مداوا نکردن، نیست، بلکه به این معناست که در طول دوره درمان، صبر کردن و دچار ناامیدی نشدن و این بیماری را امتحانی از امتحانهای الهی دانستن، خودش اجر و ثواب است. لذا اگر كسی يك شب بيمار شود و آن بيمارى را با آغوش باز بپذيرد و سپاسگزاريش را ادا كند، كفاره شصت سال گناه است.
حضرت رسول اعظم فرمودند: براى مؤمن در مرضش چهار خصلت است: قلم از او برداشته مىشود (یعنی برخی از تکالیف از او برداشته میشود مثل روزه اگر ضرر داشته باشد.)و خدا به فرشتگان امر ميكند كه برايش، همان ثوابى كه در حال تندرستى انجام داده، بنويسند. گناهانش ميريزد آنچنان كه برگ درخت ميريزد.
وی گفت: هر كس مريضى را ديدن كند از خدا چيزى نخواهد مگر اينكه به او ببخشد و خدا به فرشته دست چپ او فرمان ميدهد كه بر بنده من گناهى ننويسى تا زمانى كه در حفظ و نگهبانى من است و به فرشته دست راست نیز دستور ميدهد كه نالهاش را حسنه قرار ده، بيمارى بدن را از گناه خالى ميكند آنچنان كه دم آهنگر آهن را صاف ميكند و هر گاه بچه كوچك مريض شود كفاره گناه پدر و مادر باشد.
این پژوهشگر عنوان کرد: آری، اگر انسان، نگاهش رو به واقعیتهای زندگی، تصحیح کند، نه از آنها فرار میکند، نه در مقابلشان تسلیم میشود و نه از آن میترسد، بلکه انسان صابر مدیریت بحران مینماید، نه اینکه بحران در مدیریت داشته باشد.