لطفا در ابتدا بفرمایید با آن که اهل بیت(ع) عصمت و طهارت از هرگونه ناپاکی و آلودگی به دورهستند و رجس و پلیدی به دامان ایشان راه ندارد، آیا حرم اهل بیت(ع) نیازمند پاکیزگی و نظافت است؟

بله. خداوند متعال  در وصف طهارت اهل بیت (ع) می‌فرماید: «جز این نیست که همواره خدا می خواهد هرگونه پلیدی را از شما اهل بیت برطرف نماید، و شما را چنان که شایسته است [از همه گناهان و معاصی] پاک و پاکیزه گرداند.» (احزاب 33) اما این طهارت و پاکی، مخصوص حیات معنوی و باطنی ایشان است و معصومان نیز بهداشت جسمانی را رعایت می کردند و بدن خود را از آلودگی های ظاهری تطهیر می‌نمودند به همین خاطر، بر پایه آیه شریفه «به ابراهیم و اسماعیل سفارش کردیم که خانه ام را برای طواف کنندگان و اعتکاف کنندگان و رکوع کنندگان وسجده گذاران [از هر آلودگی ظاهری و باطنی] پاکیزه کنید» (بقره 125) نظافت و پاکیزگی حرم اهل بیت (ع) نیز امری لازم و ضروری است. البته این پاکیزگی نیازمند مراقبت و نگهداری است و‌ می‌بایست هم در ساحت «باطنی» و هم ساحت در «ظاهری» پاسداری شود؛ منظور از «ساحت باطنی»، حفظ پاکیزگی حرم اهل بیت(ع) از آلودگی‌‌هایی همچون گناه است و مقصود از «ساحت ظاهری»، حفظ پاکیزگی حرم اهل بیت(ع) از آلودگی‌‌هایی نظیر نجاست و ..است. از این روست که در آموزه‌‌های دینی برای زیارت باید آدابی را رعایت کرد.

آیا این نگهداری و صیانت از پاکیزگی تنها وظیفه خدام و متولیان اماکن مقدسه است؟

خیر.صیانت از پاکیزگی حرم اهل بیت(ع) وظیفه‌ای همگانی است و محدود به خادمان و متولیان اماکن مقدسه نمی‌شود. چرا که حرم اهل بیت(ع)، حریم امن و مقدسی است که بندگان خدا از هر صنف و دین و طبقه‌ای به آن پناه‌ می‌آورند و روزها و شب‌‌های خود را در آن به عبادت و مناجات سپری‌ می‌کنند. پس هم به دلیل وسعت زمانی بهره‌برداری، و هم به جهت گسترۀ مخاطبان، از بیشترین سطحِ کاربری برخوردار است و شبانه روز میزبان خیل عظیم مشتاقان و علاقه مندان اهل بیت عصمت و طهارت است. این حقیقت، وظیفه زائران و مجاوران حرم اهل بیت(ع) را سنگین‌  و تکالیف آنان را در هنگامه حضور در عتبات مقدسه دو چندان‌ می‌کند.

لطفا بفرمایید وظیفه زائران در زمان تشرف به اماکن مقدس چیست؟

یکی از وظایف مهم و اساسی زائران در هنگامۀ حضور در حرم اهل بیت(ع)، رعایت آداب بهداشت و سلامت است که به جهت نوع وظیفه‌ای که بر دوش آنان قرار‌ می‌گیرد به دو قسم «بایسته‌ها» و «ناشایسته‌ها» تقسیم می‌شود. منظور از بایسته‌ها، حفظ بهداشت و پاکیزگی حرم اهل بیت(ع) است و منظور از ناشایسته‌ها، پرهیز از اموری است که انجام آن با بهداشت و طهارت حرم اهل بیت منافات دارد. برخی از مهترین آنها عبارتند ازانجام غسل زیارت، انجام وضو و طهارت، استعمال بوی خوش،پوشیدن لباس تمیز، پرهیز از شوخی و مزاح، پرهیز از ایجاد مزاحمت برای زوار و... است.اما یکی از آدابی که رعایت آن در حرم اهل بیت(ع) لازم و ضروری است، مراقبت از سلامت خود و دیگران است. بدین معنا که زائر حرم اهل بیت (ع) نخست باید از سلامت و تندرستی خود مراقبت کند و از گرفتار آمدن به بیماری‌‌ها و ناراحتی‌‌های جسمانی دوری کند و در مرحله بعد نسبت به ایجاد ناراحتی و انتقال بیماری به زوار و حاضران در حرم مطهر پرهیز کند؛ به ویژه اگر آن بیماری واگیر داشته باشد و حضوراو در مشاهد مشرفه موجب انتقال آن به سایر زائران و خادمان حرم مطهر شود و همچنین اسباب اذیت و ناراحتی آنان را فراهم آورد. بنابراین رعایت «ادبِ بهداشت» در اماکن مقدسه اقتضا می‌کند که اگر کسی از یک بیماری واگیر رنج‌ می‌برد، از حضور فیزیکی در حرم اهل بیت(ع) خودداری کند و فیض زیارت ائمه معصومین را از راه دور تجربه کند.حال اگر وضعیت سلامت زائر به گونه ای باشد که بیمار محسوب نشود اما احتمال ابتلای به بیماری در او زیاد باشد، باز باید از رعایت آداب بهداشتی غفلت نورزد و حتی المقدور از اقامت زیاد در مشاهد مشرفه خودداری کند تا سلامت زائران حرم اهل بیت مصون ماند و احتمال ابتلای ایشان به حداقل ممکن برسد. این الزام بهداشتی، مسئولیت متولیان و خادمان حرم اهل بیت را سنگین‌تر کرده و ایشان را مکلّف‌ می‌گرداند تا با توجه به اصل پیشگیری، از سلامت جسم و جان زائران حراست کنند و از شیوع بیماری در حرم اهل بیت جلوگیری کنند.

آیا قداست و شرافت حرم اهل بیت(ع) با رعایت آداب بهداشت و سلامت در آن منافاتی دارد؟

خیر. قداست حرم اهل بیت منافاتی با با رعایت آداب بهداشت و سلامت ندارد و این، دو حوزه کاملا متفاوت است. زیرا «قداست» حرم اهل بیت مربوط به ساحت معنوی آن است و از وجود ملکوتی ایشان نشأت می گیرد؛ اما «نظافت» حرم اهل بیت، مربوط به ساحت مادی و ظاهری آن است و اقتضائات بشری زائران را پوشش میدهد. چطور که تعبیه سرویس های بهداشتی در حرم اهل بیت و نیز نظافت و غبارروبی آستان مقدس ایشان، جزو ضرورت های عقلی و عرفی است که مورد قبول همگان قرار دارد. از این رو، اعمال محدودیتهای بهداشتی که به اقتضای شرایط زمان در حرم اهل بیت صورت میگیرد به منزله نادیده گرفتن قداست معنوی اماکن مقدسه نیست و نظافت ظاهری اماکن مقدسه چیزی از شرافت آنها نمی‌کاهد.