لطفا در ابتدا بفرمایید پیام پیامبر(ص) به اسقف نجران چه بود؟
پیامبراسلام(ص) نامهای را به اسقف نجران ارسال کرد که مشروح این نامه این چنین بود: «به نام خدای ابراهیم و اسحاق و یعقوب (ع)؛ این نامه از محمد(ص)، پیامبر خدا، به اسقف نجران است. خدای ابراهیم واسحاق و یعقوب(ع) را ستایش میکنم و شما را از پرستش بندگان به پرستش خدا فرا میخوانم. شما را دعوت می کنم که از ولایت بندگان خدا خارج شوید و در ولایت خداوند درآیید و اگر دعوت مرا نپذیرفتید باید به حکومت اسلامی مالیات بپردازید تا در برابر این مبلغ، از جان و مال شما دفاع کند و در غیر این صورت به شما اعلام خطر می شود».
نجرانیان پس از دیدن این نامه چه عکس العملی نشان دادند؟
نمایندگان پیامبر(ص) که حامل نامه دعوت به اسلام از جانب پیامبر(ص) بودند، وارد نجران شدند و نامه را به اسقف نجران دادند. او نیز شورایی تشکیل داد و با آنان به مشورت پرداخت. یکی از آنان که به عقل و درایت مشهور بود گفت: «ما بارها ازپیشوایان خود شنیدهایم که روزی منصب نبوت ازنسل اسحاق(ع) به فرزندان اسماعیل(ع) انتقال خواهد یافت و هیچ بعید نیست که محمد(ص) که از اولاد اسماعیل (ع) است، همان پیامبر موعود باشد». بنابراین شورا نظر داد که گروهی به عنوان هیئت نمایندگان نجران به مدینه بروند تا از نزدیک با محمد(ص) تماس گرفته، دلایل نبوت او را بررسی کنند. پیامبر اکرم(ص) در مذاکرهای که با هیئت نجرانی در مدینه داشت آنان را به پرستش خدای واحد دعوت کرد. امّا آنان برادعای خود اصرار داشتند و با وجود دلایلی قانع نشدند و خداوند به پیامبر(ص) خود، دستور مباهله داد تا حقیقت آشکار و دروغ گو رسوا شود.
چرا واقعه مباهله مهمترین رخداد تاریخ اسلام به شمار میآید؟
اين جريان در واقع حقانيت اسلام و منزلت اهلبيت(ع) را آشكار میکند و از جهات مختلفی حائز اهمیت است. این اتفاق بیان جایگاه بسیار ممتاز و برجسته حضرت امیرالمومنین(ع)، حضرت زهرا(ع) و امام حسن و امام حسین(ع) نزد پیامبر(ص) را روشن میکند، این افراد مقربترین و با فضیلتترین بستگان پیامبر(ص) هستند و در عالم هستی و نزد خداوند نیز محبوبترین افرادند. همچنین نزول آیه 61 سوره آل عمران که معروف به مباهله است مشخص میکند که خداوند پیامبر(ص) را مأمور کرد تا با كسانی كه با او مجادله می كنند و حق را نمی پذیرند، به مباهله برخیزد، تا حقیقت راستین آشکار شده و دروغ گو رسوا شود.
روز مباهله برای مسلمان یک حادثه بسیار عظیم و پر اهمیت است، چه اتفاقی رخ داد که این جریان ماندگار و مهم شد؟
بدون تردید این حادثه یکی از حوادث مسلم تاریخ اسلام به شمار میآید که بسیاری از مورخان و مفسران به وقوع آن صحه گذاشته و این جریان را نقل کردهاند. جریان از آنجا شروع میشود که پیامبر اسلام(ص) برای ابلاغ رسالت خویش به بسیاری از سران ممالک نامه نوشتند و رسالت الهی خویش را به آنان عرضه کردند. در راستای این جریان، نامهای نیز به سران مسيحيان نجران ارسال کردند و ساکنان این منطقه را به آیین اسلام دعوت فرمودند. اما بزرگان نجران این دعوت را نپذیرفتند و صحبتهای پیامبر با آنان بی نتیجه ماند و در نتیجه هر دو طرف تصمیم گرفتند تا در وقت معینی با یكدیگر مباهله نموده و از خداوند بخواهند دروغگو را هلاک و نابود كند. پیامبراسلام(ص) از میان مسلمانان و بستگان خود، فقط چهار نفر را به واسطه پاکی نفس و ایمان راسخشان برگزید و آن نفرات کسی جز علی بن ابی طالب(ع)، حضرت فاطمه(س) و حسنین(ع) نبودند. در این هنگام سران نجران زمانی که پيامبر اسلام را مشاهده كردند که چگونه عزیزان خود را در معرض خطر آسمانی و الهی قرار دادهاند از موضع خود عقب نشینی کردند و به بیانی از اعتقاد راسخ آنان ترس و خوف به دلشان افتاد و از رسول اكرم(ص) تقاضاي مصالحه و بخشش كردند.
لطفا بفرمایید دستاوردهای این حادثه چه بود ؟
رخداد مباهله یک مبارزه معنوی است که جمعی به درگاه خداوند تضرع میکنند و از خداوند مسئلت دارند تا کاذبین و افرادی که در برابر حق و حقیقت میایستند مورد لعن قرار گیرند. اینکه پیامبر اکرم(ص) برای حضور در این آوردگاه مهم و حساس بهترین خویشان خود را به عنوان شریک احضار میکند، نشان میدهد که این عزیزان مقربترین اشخاص عالم هستند و در واقع اقتضای مباهله این است که عزیزترین و شایستهترین افراد احضار شوند. به تعبیر علامه طباطبایی آیه شریف مباهله نشان دهنده این است که امیرالمومنین(ع) و حضرت زهرا(س) و حسنین(ع) شریک پیغمبر در دعوت به توحید هستند و اثبات کننده حقانیت پیامبر و دین مقدس اسلام و نفی شرک و تسلسل عقاید مسیحیان نجران است.
جریان مباهله چه دلیلی بر فضیلت اهل بیت(ع) و خلافت امیر المومنی علی (ع) دارد؟
بدون تردید این آیه بهترین دلیل بر ولایت امیرالمومنین(ع) و جانشینی ایشان دارد. به تعبیر حضرت رضا(ع) آیه مباهله بهترین دلیل بر خلافت امیرالمومنین است. امام رضا(ع) استدلال میکند که امیرالمومنین جان و نفس پیغمبر هستند و اگر پیامبر اکرم(ص) افضلترین پیغمبر هستند، امیرالمومنین نیز شایستهترین جانشین ایشان هستند و بنابراین این حق امت است تا امامشان بعد از پیغمبر صالحترین افراد باشد و امامت و ولایت به دست فاضلترین و صالحترین شخص قرار میگیرد.
بدون شک عظمت حادثه مباهله آن را به عنوان یکی از ماندگارترین حوادث تاریخ اسلام قرار داد. اما آنچنان که نیاز است حقیقت و جایگاه این روز برای مردم تبیین نشده است دراین خصوص چه باید کرد؟
بله همین طور است. جریان مباهله اگر از جهاتی از جایگاه غدیر بالاتر نباشد پایین تر نیست، بنابراین نیاز است تا توجه مردم را به این روز جلب کرد و برای نشان دادن اهمیت و آداب و اعمال این روز فرهنگ سازی صورت بگیرد.