حجت الاسلام مهدی شریعتی تبارمدیر گروه فقه و اصول بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی گفت: حادثه کربلا همانند هر حادثه اجتماعی، تاریخی  و مانند  حوادث طبیعی عالم، داری علل و عواملی است.
وی ابراز کرد:عوامل و علل قیام کربلا از لحاظ دو بعد حماسی و مصیبت و فاجعه قابل تقسیم است. بعد نخست مربوط به حماسه امام حسین(ع) در روز عاشورا می شود که باید از آن درس گرفت و درسهای عاشورا به حساب می آیند. اما بعد دوم  که مصیبت و فاجعه است مربوط به جبهه دشمن می شود که در واقع عبرت های عاشوراست و ما باید از آن پند و عبرت بگیریم.
این پژوهشگر تصریح کرد: در بخش عوامل مربوط به  حماسه امام حسین(ع) بر حسب ظاهر سه عامل در قیام کربلا نقش داشته است؛ نخست مسئله بیعت خواستن یزید از امام حسین(ع) و خودداری کردن ایشان از این درخواست است.عامل دیگر دعوت کوفیان از امام حسین(ع) و قیام بر علیه طاغوت بود که امام این دعوت را اجابت کردند و سومین عامل احیاء امر مهم امر به معروف و نهی از منکربود.
حجت الاسلام شریعتی تبار با بیان اینکه ماهیت اصلی قیام امام حسین(ع) احیای امر به معروف و نهی از منکر بوده است، ادامه داد: فریضه امر به معروف و نهی از منکر در دو عامل نخست یعنی بیعت خواستن یزید از امام حسین(ع) و دعوت کوفیان از ایشان نیز تجلی یافته است.
وی افزود: امتناع و خودداری امام حسین(ع) از بیعت با یزید، معروفی است که امام انجام داده است و آن تسلیم نشدن در مقابل حکومت های فاسد و طاغوت های زمان است؛ همچنان که تسلیم شدن و بیعت کردن با ظالم و کنار آمدن با ظالم منکری است که عملا امام حسین(ع) از آن نهی عملی داشتند.
مدیر گروه فقه و اصول بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی خاطر نشان کرد: همچنین در مسئله دعوت مردم کوفه و اجابت امام نسبت به این دعوت، باید گفت، اجابت دعوت معروفی بود که جمع زیادی از مردم و هزاران نفر از امام خواستند و امام حسین(ع) نیز آن را عملی کردند.
وی اضافه کرد: عنصر امر به معروف و نهی از منکر ضمن اینکه خودش یک عامل مستقل است در این دو عامل نیز حضور داشته و نقش آفرین بوده است. به گونه ای که اگر عامل اول و دوم نیز نبود باز هم عامل سوم کفایت می کرد که قیام کربلا شکل بگیرد.