جناب آقای حکیمی لطفا در ابتدا هدف از نگارش این کتاب و پرداختن به موضوع کرامت و حقوق انسانی در گفتار و رفتار امام علی(ع) را بفرمایید؟
هدف این بود که خوانندگان اندکی از آموزه‌های امیر مومنان حضرت علی(ع) را در مدیریت خویش اجرا کنند و به توده انسان‌ها و به‌ویژه تهیدستان با نگاهی خدایی و علوی بنگرند و همچنین در برابر آنان احساس مسئولیت کنند؛ مسئولیتی بزرگ و خدایی به‌ویژه در این زمانه ناهنجار که میدان لاف‌زنی و گزافه‌گویی گسترده و متاسفانه عمل به گفته‌ها بسیار اندک شده است.
چه باید کرد که بیشتر با تعالیم علوی انس بگیریم و از سبک و سیره زندگی و تعالیم امام علی(ع) بیشتر در زندگی بهره ببریم؟
در گام نخست به ایده‌های رهایی‌بخش با تمام وجود روی بیاوریم و سخنان رهبران الهی را راه و روش زندگی خود قرار دهیم؛ همچنین از حکمت‌های علوی درس بیاموزیم و درباره حکمت و حقوق انسان راه درست را بپیماییم. به‌درستی که نهج‌البلاغه، کتاب خدا و کتاب انسان است و خداشناسی در این کتاب پس از قرآن چنان ژرف و گسترده مطرح شده است که در کتاب دیگری نیامده است. حقوق و کرامت انسانی نیز که در نهج البلاغه بازگو شده است در دیگر کتابی به این اصالت و ژرفایی مطرح نشده است.
در حکمت‌ها و تعالیم علوی برای حقوق انسان چه ویژگی‌هایی در نظر گرفته شده است؟
بالاترین ارج‌گذاری به کرامت انسان و گرامیداشت جایگاه او در سخنان امام علی(ع) و نهج‌البلاغه آمده است که نسخه دومی ندارد و مدعیان حقوق بشر امروز اندکی از آن را در منشورها و پیمان‌های خود نیاوردند یا اگر از حقوقی در زبان و نوشته دم زدند آن را در عمل نشان ندادند. ویژگی حقوق انسان در حکمت‌های علوی آن است که امام علی(ع) به هر چه می‌اندیشیدند و یا بر زبان آورده‌اند، با تمام وجود عمل کرده تا آیندگان و انسان‌ها بدانند که مکتب امام تنها مکتب ارائه منشورها و قوانین به ظاهر زیبا در زبان نیست که در عینیت و عمل به گونه‌ای دیگر باشد؟ بلکه مکتبی عینی و عملی است. امام(ع) به انسان‌ها سفارش می‌کنند که خود را پایین ندانند و کم نشمارند و از هر راه و روشی که از ارزش انسانی آنان می‌کاهد به راستی دوری کنند. امام(ع) در تعالیم دیگری به کارگزاران دولت خویش یادآور می‌شود که ماموران حکومت وظیفه دارند در گرفتن مالیات‌های اسلامی حرمت و کیان انسان‌ها را پاس دارند و هیچ کس را حتی از پیرامون مذاهب دیگر برای مالیات مورد توهین قرار ندهند.
این کتاب در چند فصل و با چه موضوعاتی تهیه و تدوین شده است؟
این کتاب در 18 فصل با موضوعات«کرامت خدایی انسان»، «بالاترین چکاد در کرامت انسانی»، «اخلاق پایگاه کرامت انسانی»، «توده‌گرایی و کرامت و حقوق انسانی»، «راهکارهای پاسداری از حقوق انسان»، «عدالت، زمینه‌ساز حقوق»، « فقر و نابودی کرامت و حقوق»، « معیار در رفتار زمامداران با مردم»، «انسان دوستی، سرچشمه کرامت شناسی»، « حقوق متقابل»، « استثمار، ویرانگر کرامت و حقوق» و...تدوین شده است.
«راهکارهای پاسداری از حقوق انسان» عنوان یکی از فصل‌های این کتاب است؛ لطفا در خصوص این راهکارها در تعالیم علوی توضیحاتی بفرمایید.
پاسداری از حقوق انسان‌ها مانند دیگر مسائل اجتماعی راهکارهایی دارد که در پرتو آن می‌توان از حقوق همگان نگهبانی کرد و جایگاه مردم را پاس داشت. این راهکارها بیشتر به زمامداران بازمی‌گردد و این طبقه در جامعه باید چنین شیوه‌هایی را در پیش بگیرند تا بتوانند از حقوق انسانی یکایک مردم پاسداری کنند و حق هر انسان را بی‌کم و کاست به او برسانند.
یکی از مهم‌ترین راهکارها حذف تشریفات و کنار زدن ماموران و محافظان از گرد خود است تا همگان بتوانند به سادگی به آنان دست یابند و حق خود را به گوش آنان برسانند و از فامیل‌گرایی و پارتی‌بازی مانع شوند.
امام علی(ع) همواره به کارگزاران حکومت خویش این توصیه‌ها و تاکیدها را دارند که در اختیار توده مردم باشند و از هر گونه خاص‌گرایی دوری کنند و همچنین نگذارند اطرف آنان را چاپلوسانی بله‌قربان‌گو بگیرند و از دسترسی توده‌ها مانع شوند در نتیجه حقوق کرامت انسان‌ها پایمال شود و دفاع از حقوق مردم تنها به زبان باشد.
امیر مومنان حضرت علی(ع) به کارگزاران دولت خویش می‌گویند شیوه‌ای در پیش نگیرند که ثروتمندان و متنفذان به راحتی به آنان دست یابند و ناتوانان و محرومان دسترسی به آنان نداشته باشند. امام(ع) در سراسر زندگی و دوران زمامداری خویش نشان داد که با محرومان است و مانند آنان زندگی می‌کند.
و اما سخن آخر...
امید است که با این رساله اندکی از حقایق جاودانه نهج‌البلاغه درباره حقوق و کرامت انسان روشن شود، برتری بنیادین حقوق انسان از دیدگاه امام علی(ع) آشکار شود و روشنگر راه پایداری از حقوق انسان‌ها قرار بگیرد؛ به‌ویژه اکثریت مظلوم و محروم توده‌های انسانی به آسایشی گرچه نسبی دست یابند؛ به این امید.