حجت‌الاسلام مهدی مردانی گلستانی سرپرست پژوهشکده علوم اسلامی بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی که با این محوریت پژوهش‌هایی انجام داده است در این خصوص گفت: الگوگیری از سیره پیامبر(ص) همواره ساده نیست بلکه گاهی بهره‌گیری از افعال ایشان به دلیل محدودیت‌های تاریخی با دشواری همراه است. غذا خوردن با بردگان، سوار شدن بر الاغ بی‌پالان، دوشیدن شیر بز و پوشیدن لباس پشمی و... از جمله افعالی است که در زمان حیات پیامبر(ص)، مطلوب و پسندیده بود اما امروزه به دلیل تغییر شرایط زمانی و تفاوت نگاه فرهنگی، امکان تأسی وجود ندارد.
تاسی از سیره نبوی در عصر جدید
وی به راهکارهای بهره‌مندی هر چه بیشتر از سبک و سیره نبوی در جامعه امروزی اشاره کرد و گفت: افعال پیامبر(ص) مطابق با فضای دوره حضور شکل گرفته است و باید متناسب با فرهنگ همان دوره فهم شود. از این رو اگر شرایط و اقتضائات زمان تغییر کند و فرهنگ و باور عمومی متفاوت شود، می‌بایست رفتارهای ایشان را متناسب با ویژگی‌های زمان و عرف مخاطب، عصری سازی کرد. از همین رو برای الگوگیری از افعال پیامبر که در فاصله 1400 ساله با مخاطب امروز قرار دارند، می‌بایست اقتضائات عصر جدید را در نظر گرفت و رفتارهای ایشان را متناسب با فرهنگ زمانه «عصری‌سازی» کرد؛ موضوعی که با تکیه بر ظاهر متون رفتارشناختی پیامبر(ص) پدید نمیآید و نیازمند تعریف مبانی، روش و تحلیل نمونه‌های رفتاری است.
این پژوهشگر ادامه داد: منظور از «عصری‌سازی» به روزرسانی افعالی است که در دوره حضور پیامبر(ص) رخ داده است و در شرایط جدید امکان تکرار آن وجود ندارد. به بیان دیگر، عصری‌سازی در صدد پاسخ به این سؤال است که اگر پیامبر(ص) در شرایط و زمانه حاضر قرار داشتند چگونه عمل می‌کردند و رفتارهای پیشین خود را چگونه بازآفرینی می‌کردند. توجه به این دست از پژوهش‌ها سبب می‌شود تا نخست سیره پیامبر(ص) از حصار زمان و مکان خود خارج شود و برای مخاطب امروز نیز کارایی داشته باشد و همچنین زمینه همکاری‌های علمی و فرهنگی میان محققان شیعی و سنی فراهم می‌آورد و در همین راستا بستر تبادل افکار و اندیشه‌های اسلامی را میان امت‌های اسلامی مهیا می‌سازد.
تاسی به فعل پیامبر(ص) وظیفه عام است
وی با طرح این سوال که اگر فعل پیامبر(ص)در زمانه‌ای برای گروهی ممکن و برای گروهی ناممکن باشد آیا مشمول عصری‌سازی می‌شود؟ گفت: پاسخ این سوال مثبت است؛ زیرا تاسی به فعل پیامبر(ص) وظیفه عام است و افرادی که انجام فعل پیامبر(ص) برایشان مقدور نیست نیز ملزم به تاسی هستند، هر چند گروه دیگری در همان دوره نمی‌توانند به فعل ایشان تاسی کنند. همان گونه که روستائیان می‌توانند عین فعل پیامبر(ص) را انجام دهند و برای نمونه به شبانی بپردازند، تکلیف کسانی که زندگی شهری دارند ساقط نمی‌شود و آنان نیز باید برای تاسی از فعل پیامبر(ص)تلاش کنند.
سرپرست پژوهشکده اسلامی بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی ادامه داد: ایده عصری‌سازی محدود به عصر و زمانه خاصی نیست و می‌تواند در تمام اعصار و دوره‌های تاریخی جاری شود؛ از همین رو وقتی قرار است از مصادیق و نمونه‌های رفتاری پیامبر(ص) تحلیل روزآمد ارائه شود، ناگزیر باید یک دوره مشخص و بازه زمانی معینی مد نظر قرار گیرد که طبیعتا دوره کنونی و عصر حاضر ملاک عمل خواهد بود.