گاهی ممکن است کج سلیقگی در انتخاب تصاویر کتاب‌های دینی کودکان آفتی شود در انتقال مفاهیم و ارزش‌های اسلامی که باید از سوی طراحان گرافیک و ناشران به آن توجه شود. اما ناشران آستان قدس رضوی با منبع عظیمی از نمادهای اسلامی روبه رو هستند تا جلوه‌های زیبای سیره امام رضا(ع) را برای زائران کوچک امام مهربانی‌ها ترسیم کنند.
با نزدیک شدن به دهه کرامت فرصتی حاصل شد تا در خصوص "نشر مکتوب ویژه کودکان در حوزه فرهنگ رضوی" پای صحبت‌های امیر سلمانی‌رحیمی؛ مدیر گروه فرهنگ و سیره رضوی بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی بنشینیم و سخنانش را در این‌باره بشنویم که در ادامه می‌خوانید.

• نشر مکتوب ویژه کودکان در حوزه فرهنگ رضوی چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد؟
- یکی از اهداف مهم تعیین شده برای بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، پاسخگویی و تأمین نیاز فرهنگی و فکری حرم رضوی است که چندین حوزه را در بر می‌گیرد. نخستین و مهمترین آن زندگانی و سیره فردی و اجتماعی امام رضا(ع) است. بعد مسئله معرفت آن حضرت و زیارت که به شدت مورد هجمه است، موضوع حرم مطهر که افراد زیادی مایل هستند اطلاعاتی در مورد آن داشته باشند، فرهنگ مجاوری، آداب خدمت و میزبانی که همه این ها در سایه این هدف قرار می‌گیرند.
 در کنار این مسئله بحث قالب‌ها اعم از کتاب، سخنرانی، پوستر، نرم‌افزار و فضای سایبری است که در این حوزه‌ها تولید می‌شود. این بنیاد با تأسیس گروه مطالعات فرهنگی زائر و سپس تغییر آن به گروه فرهنگ سیره رضوی تلاش می‌کند، رویکرد اصلی‌اش نسبت به این موضوع جدی‌تر شود.
خوشبختانه این اهتمام و مسئله زائر و تأمین نیاز فکری و فرهنگی او موجب شده است تا ما در بخش کتاب در حوزه فرهنگ رضوی نزدیک 200 عنوان کتاب داشته باشیم که از این تعداد، 33 عنوان ویژه کودکان در حوزه فرهنگ رضوی است. در یکی و دو سال اخیر فعالیت‌های این بنیاد در حوزه کودکان محدود شده است و کار تولید کتاب کودک به عهده به‌نشر گذاشته شده که در این حوزه خوشبختانه خیلی موفق هستند.

• به نمونه‌هایی از کتاب‌های تولیده شده این بنیاد ویژه کودکان در حوزه فرهنگ رضوی اشاره ‌کنید.
- ما به صورت محدود در حوزه کودکان کار می‌کنیم و کتاب کودکانمان را با عنوان مجموعه کتاب‌های «آهو» منتشر می‌کنیم. بخش عمده‌ای از این کتاب‌ها محدود به زندگی حضرت رضا(ع) و معرفی آن حضرت می‌شود. مثل کتاب "پدری به مهربانی خدا". یک بخشی از این کتاب‌ها به موضوع مورد علاقه کودکان مثل بحث کرامات امام رضا(ع) با عنوان کتاب "چشمه‌های زلال" و "شکوفه‌های بادام" اختصاص یافته است.
بخش دیگری از این کتاب‌ها را با موضوع زیارت برای کودکان مثل کتاب "به حرم خوش آمدی" یا "همه در حرم خوشحال‌اند" پرداختیم. بحث دیگری از عنوان‌ کتاب‌های این بنیاد مربوط می‌شود به موضوعاتی که کودک در ابتدا با آن برخورد کرده و مایل است چیزی در مورد آن بداند مثل خادم، گنبد، حرم مطهر، نقاره‌خانه. این ها از جمله مواردی هستند که کودکان در اولین ارتباطشان با حرم آن ها برخورد می‌کنند.
ما یک گروه زائران داریم که غیرایرانی یعنی زائران ترک، عرب، اردو و انگلیسی زبان هستند که بیشترین غیرایرانی‌ها را عرب‌ها و اردوها تشکیل می‌دهند، بنابراین بخشی از کتاب‌های ما به این گروه از زائران اختصاص یافته است. ما مجموعه داریم به نام مجموعه "گلستان رضوی" که یک دوره چهارده جلدی است و به موضوعات ولادت، خادم حرم مطهر، دهه‌کرامت، داناترین انسان، حجت خدا، طوس مشهدالرضا(ع) توسل، آداب زیارت، مشهد پایتخت معنوی ایران اشاره دارد و به زبان‌های اردو، عربی و انگلیسی ترجمه شده است.

• به مجموعه کتاب کودک با عنوان «آهو» اشاره کردید. چرا این نام را انتخاب کرده اید؟
- آهو حیوانی است که به حسب ظاهر و رفتارهایش مورد توجه کودکان است و از طرفی بر اساس روایات این حیوان آزاد شده علی‌بن‌موسی‌الرضا(ع) از دام صیاد است. البته نباید غافل بود طی مستندات داستان ضامن آهو به زمان پس از حیات حضرت بر می‌گردد. این داستان می‌تواند نمادی باشد تا کودکان با امام رضا(ع) ارتباط برقرار کنند و از این طریق به مفاهیم حفاظت محیط زیست و توجه‌شان به پرورش و مراقبت از حیوانات بیشتر آشنا شوند.

• ناشران مکتوب در حوزه کودکان باید چه مواردی را برای شناساندن امام رضا(ع) به این گروه سنی لحاظ کنند؟
- معرفی حضرت به عنوان نماد رأفت، معرفت و عالم آل محمد(ص) به کودک مسئله اصلی و هدف بسیار مهم این بنیاد است چرا که در پیوند و تکرار سفرهای زیارتی و تعمیق باورهای مذهبی کودک اثر شایانی دارد. مسئله‌ای که خیلی باید به آن توجه شود، مفهوم زیارت و بیان آثار زیارت در زندگی است. نوجوان و جوان ما باید بداند زیارت در موفقیت او در زندگی موثر است. فرهنگ مجاوری یکی دیگر از موضوعاتی است که خیلی به آن پرداخته نمی‌شود.
ما مجاوران که توفیق داریم در جوار این بارگاه ملکوتی زندگی کنیم، باید افتخار کنیم که نماینده‌ای از امام رضا(ع) برای زائرانش هستیم و توفیق داریم به زائران و میهمانان امام مهربانی‌ها خدمت‌رسانی کنیم. این فرهنگ مجاوری خیلی قابل تأمل است. ما باید این روحیه را ترویج دهیم که حضرت با میهمانان و زائران خودشان چطور برخورد می‌کردند. قطعا این مسئله می‌تواند خیلی در روحیات و نگاه زائران علی‌بن‌موسی‌الرضا(ع) و زیارت تأثیرگذار باشد.

• در حوزه نگارگری و گرافیک محصولات مکتوب به چه میزان توانسته‌ایم کودکان را جذب کتاب‌های دینی به ویژه ابعاد شخصیتی امام هشتم(ع) کنیم؟
- تأکید بر رنگ‌های زرد، طلایی و آبی که آرامش‌بخش هستند و نماد سازی اسلامی نظیر گنبد، گلدسته، نقاره و ضریح مطهر می‌تواند در قالب‌های مختلف و به زیباترین شکل به فرزندان ما منتقل شود تا کودکان با این نمادها پی به معارف و ارزش‌های اسلامی ببرند. نمادسازی یک کار مهم است که متأسفانه در این موضوع خلأ داریم. در ادیان مسیحیت و زردتشت یک آرم دارند و متأسفانه عده معدودی از جوانان ما نیز آن آرم را همراه خودشان دارند.
باید تلاش شود با بهره‌مندی از نمادهای بصری، جلوه‌های زیبای دین‌مان را در دسترس و دید کودکان و نوجوانان قرار دهیم تا آن ها سوق به امور محسوس، معقول و ارزشی دین خویش پیدا کنند.

• چگونه می‌توان از ظرفیت‌های فضای مکتوب و سایبری برای معرفی آموزه‌های رضوی به صورت صحیح بهره گرفت؟
- ما مسلمانیم و ترویج فرهنگ کتابخوانی یک ارزش محسوب می‌شود. در دنیای پیشرفته امروز که فضای سایبری در دسترس خیلی‌ها است، نمی‌تواند جای کتاب را بگیرد؛ در تولید کتاب عوامل مختلفی نقش دارند و قابل دفاع است. اما کنترل در ارائه و تولید محتوای مناسب برای اشتراک‌ گذاری در شبکه‌های اجتماعی خیلی ضعیف است.

• سخن پایانی...
- امیدوارم آثاری که در حوزه فرهنگ رضوی با زحمت تولید می‌شود به شیوه مطلوب در اختیار کودکان قرار گیرد و همچنین آرزو دارم روزی برسد که در کتابخانه کودکان قرآن و ادعیه نیز قرار داده شود.