حسین لطیفی، پژوهشگر گروه کلام و اندیشۀ اسلامی بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی با اشاره به اینکه «دانشنامه آثار کلامی شیعه» دانشنامهاي است اختصاصی كه همهي دانستنيها و دستاوردهاي علمي پيرامون يك اثر کلامی، در آن گردآوری میشود، اظهار داشت: در واقع هدف اصلی این دانشنامه، عبارت است از ارائه اطلاعـات اساسی که درونمایهٔ تکتک آثار کلامی شیعه و روابط آن را با دیگر آثار کلامی و حتی مکاتب و رویکردهای کلامی قبل و بعد آن را تشریح نماید، تا تصویر جامعی از آنچه که تا به حال متکلمان شیعی بدان دست یافته یا از آن اطلاع حاصل کرده اند، به دست دهد و به گونهاي كه اهل تحقيق را در اين حوزه به منبعي در خور هدایت و راهنمایی کند.
دبیر اجرایی طرح کلان دانشنامۀ آثار کلامی شیعه، این طرح را در بر دارندۀ همۀ آثار کلامی شیعه از قرون نخستین تا قرن 13 دانست و تصریح کرد: نگارش مداخل آن در کل به سبک و سیاق دانشنامهای با رویکرد تحلیل محتوا و تأثیر و تأثرات کلامی نگاشته خواهد شد.
حسین لطیفی، همچنین هدف از تدوین این دانشنامه را، ارائه اطلاعات جامع آثار کلامی شیعه به منظور تقویت مناسبات کلامی بین متکلمان شیعه و دیگر فرق و مذاهب اسلامی و شناساندن مشاهیر و آثار کلامی تأثیر گذار شیعه در گستره تمدن اسلامی برشمرد و افزود: دانشنامه آثار کلامی شیعه، اهداف متعددی را مدنظر دارد که مهمترین آنها عبارتاند از: معرفی آثار کلامی شیعه و نقش آن در تکوین فرهنگ اسلامی شیعی؛ شناخت مناسبات فکری و فرهنگی شیعه در گستره تاریخ؛ توجه به تحولات اندیشه کلامی شیعه در گستره تاریخی از قرون نخست تا دوره معاصر؛ تقویت آگاهی و باورهای مردم از اندیشههای کلامی و نوآوریهای متکلمان شیعه؛ فراهم کردن اطلاعات جامع آثار کلام شیعه به منظور تقویت مناسبات کلامی بین متکلمان شیعه و دیگر فرق و مذاهب اسلامی در گستره تاریخ؛ فراهم ساختن بسترهای انجام پژوهشهای لازم در راستای تقویت باورهای شیعه؛ شناساندن مشاهیر و آثار کلامی تأثیر گذار شیعه؛ فراهم ساختن امکان تدوین دانشنامۀ جامع کلام شیعه؛ تدوین دانشنامۀ ویکی تراث کلامی؛ ایجاد ظرفیت برای پژوهش در حوزه فرهنگ و میراث شیعه؛ انتقال میراث شیعه به آیندگان.
پژوهشگر گروه کلام و اندیشۀ اسلامی بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی گفت: گستره دانشنامه آثار کلامی شیعه از نظر دامنه مدخلهای آن به مطالب و دانستنیهای خاص است و در مقایسه با دانشنامههایی که آثار شیعه را در بر می گیرد، اختصاصی و در مقایسه با دانشنامههایی که در یک یا چند موضوع خاص هستند، عمومی محسوب میگردد؛ به عبارت دیگر، دامنه مدخلها از نظر منطقۀ جغرافیایی، محدود به آثار کلامی شیعه و از نظر تنوع و فراوانی اثر، عام و شامل همه آثار کلامی شیعه از قرون نخستین تا پایان قرن سیزدهم را شامل میشود.
دبیر اجرایی دانشنامه آثار کلامی شیعه افزود: دامنه مقالات دانشنامه، به دانستنیهای معتبر و مستند در زیر هر مدخل(اثر) بستگی دارد؛ بنابراین مطالب کاملاً تحقیقی با رعایت حجم متناسب هر اثر و با رعایت اولویت و پرهیز از جنبههای تعصب و غرض ورزی، بدون داوری شخصی نگاشته خواهد شد.
وی افزود: هر چند امروزه با توجه به اهمیت سرعت و آسانی مراجعه، بیشتر مخاطبان به شیوه الفبایی تمایل دارند و تقریباً رایج ترین شیوه است؛ ولی به دلایلی چند ساختار این دانشنامه به ترتیب زمان تألیف (قرن به قرن) سامان مییابد؛ زیرا اولاً، سیر تحول و تطور و رشد آثار کلامی شیعی در طی قرون متمادی مشخص میشود و دوم، تأثیر و تأثرات کلامی و حکمی و سوم، رشد و بسامد آثار کلامی شیعی در طی این قرون تابانده میگردد.
لطیفی گفت: این دانشنامه که به زبان فارسی گردآوری میشود، مداخل آن در شش محور کلی - معرفی کتابشناختی کتاب، دیدگاهها درباره کتاب، ابواب کتاب(مروری بر محتوا و مطالب کتاب)، ویژگی و مختصات کتاب، جایگاه علمی کتاب، وضعیت نشر کتاب – تألیف و تدوین خواهد شد.
پژوهشگر گروه کلام و اندیشۀ اسلامی بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی، دربارۀ سازمان علمی این دانشنامه نیز بیان کرد: برای تدوین دانشنامه در آغاز، ساختار اجرایی آن در دستور کار قرار گرفت، بهطوری که ابتدا "دبیر خانه دانشنامه" در گروه کلام و اندیشه اسلامی بنیاد پژوهشهای اسلامی تشکیل و شوراها و گروههای مورد نیاز در تدوین این دانشنامه در ساختار دبیرخانه پیشبینی شد. این شوراها و گروهها عبارت بودند از: شورای علمی دانشنامه، شورای ویراستاری علمی، فنی و ادبی، بازخوانی و ویراستاری صوری، گروه مدخل یابی، گروه پیگیری امور ارسال و دریافت مداخل به نویسندگان، داوران و ویراستاران، گروه صفحهآرایی و آمادهسازی و پیگیری امور چاپ دانشنامه.
وی در باره شرح وظایف شورای علمی دانشنامه افزود: از جمله وظایف شورای علمی دانشنامه هسته مرکزی این دانشنامه است که به طراحی و ساختار کلان دانشنامه؛ تعیین اهداف و سیاستهای کلان و اهداف کاربردی دانشنامه؛ تصویب نهایی آنها(موردی)، مدخلگزینی، تنظیم آییننامه نگارش مداخل؛ تنظیم آیین نامه ویرایش علمی؛ گزینش نویسندگان جهت تدوین مقالات و تعیین ویراستاران علمی و ادبی جهت ارزیابی علمی و ادبی مقالات، پیگیری جمع آوری مقالات طبق قراردادها؛ بازبینی اولیه مقالات واصله و انطباق با شیوه نامه مربوط؛ تعیین ارزیاب و ویراستاران علمی مقالات واصله؛ جمع بندی و تصویب نتیجه ارزیابیها؛ ارزیابی میزان و نحوهی اعمال اصلاحات؛ همگون سازی کمی و کیفی مقالات (بازنویسی، تلخیص و. ..) عنداللزوم؛ بررسی و تصویب نهایی مقالات از جمله وظایف شورای علمی دانشنامه میباشد.
دبیر اجرایی دانشنامه در پایان افزود: فرآیند مدخلیابی و بررسی و تصویب آنها از ابتدا تا انتهای تدوین دانشنامه همچنان در دستورکار قرار گرفت تا در جریان تدوین دانشنامه به صورت سیال مورد بررسی و انتخاب قرار گیرند. همزمان با تهیه مداخل، برای هماهنگی بیشتر در زمینه شیوه نگارش مقالات، ابتدا شیوهنامه دانشنامه تهیه شد. سپس محققان و نویسندگان تدوین دانشنامه از مراکز پژوهشی و آموزشی اعم از دانشگاه و حوزههای علمیه در مشهد، قم و تهران شناسایی شدند و مداخل تصویب شده، در اختیار محققان و پژوهشگران این حوزه قرار گرفت تا نسبت به تدوین مداخل اقدام کنند. گروه مدخل یابی ضمن کنکاش و گردآوری مداخل کلامی شیعه، روی مداخل سه قرن نخست تمرکز ویژه نموده و تا کنون به مداخل قابل توجهی دست یافته است؛ همزمان نیز، شرح مداخل این سه قرن را به رشتۀ تحریر کشیده است.