رضا نقدی به معرفی این کتاب پرداخت و عنوان کرد: کتاب «تاریخ نیشابور» تألیف ابوعبدالله حاکم نیشابوری است. اصل این اثر، بسیار مفصل بوده، اما در همین شکل و شمایل موجود هم یکی از مهمترین کتابها در نوع خود به شمار میرود. کتاب «تاریخ نیشابوری» اثری است که در دوران زرین فرهنگ ایران نگاشته شده و اثری راهگشا در شکل گیری ساختار تمدن ایران اسلامی برای اهل فن است.
وی با بیان اینکه پارههایی از این اثر باقیمانده است، افزود: این کتاب، در قرن 4 و اوایل قرن 5 در 12 جلد نوشته شده است که تا قرن نهم هجری باقی مانده است. در حال حاضر این اثر در دسترس نیست اما خلاصهای از آن با نام تاریخ نیشابوری ترجمه خلیفه نیشابوری موجود است که استاد شفیعی کدکنی مقدمه، تصحیح و تعلیقاتی بر آن نوشته و پیشنهاد کردهاند این کتاب باید هر چه زودتر بازسازی شود.
این پژوهشگر، تصریح کرد: ابوعبدالله حاکم در این کتاب 2680 تن از بزرگان برخاسته از نیشابور را در هشت طبقه یا گروه دستهبندی کرده است که با جمع صحابه آغاز میشود و به دانشمندانی که معاصر مؤلف بودهاند، ختم میشود.
نقدی ادامه داد: بخشی از این کتاب به تاریخ نیشابور و بخشی نیز به احوال جمعی از دانشمندان نیشابور در چهار قرن اول عصر اسلامی و نیز دانشمندانی که از نقاط مختلف ایران بزرگ، برای تحصیل یا تدریس به نیشابور آمدهاند میپردازد. در یک نگاه این اثر فهرستی از دانشمندان مسلمانی که از اقصای عالم اسلامی، از اندلس تا مرز چین، به نیشابور آمدهاند و در این شهر تحصیل، تدریس یا اقامت داشتهاند را معرفی میکند.
این پژوهشگر خاطر نشان کرد: بنده بازسازی این کتاب را به بنیاد پژوهشهای اسلامی پیشنهاد کردم. تا کنون تقریباً بسیاری از پارههای این اثر جمع آوری شده است و در نظر داریم پس از تدوین این اثر را منتشر کنیم.
وی به مباحث و موضوعات مهم این کتاب اشاره کرد و گفت: مفاخر خراسان، احادیثی از حضرت علی (علیه السلام) در ذکر فضایل نیشابور و صحابی که در این شهر بودند، تاریخ شهر نیشابور، معرفی بنای کهن نیشابور، قراء، قنوات، محلات و فتح نیشابور، زندگی امام رضا(علیه السلام) و سفر ایشان به نیشابور و ... از مهمترین موضوعات مطرح شده در این اثر است.