در سال روز حادثۀ 17 شهریور، علی جان سکندری پژوهشگر گروه فرهنگ و سیرۀ رضوی بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، این رویداد تاریخی را تشریح کرد.
این پژوهشگر حوزۀ اسناد انقلاب اسلامی با اشاره به اینکه سال 1357 را برخی از رجال سیاسی دربار پهلوی، سال پايانی حكومت پهلوی پیش بینی کرده بودند، گفت: روز شانزدهم شهريور، به ويژه در تهران، اعتصاب و اعتراضات سراسری به وقوع پيوست و از سویی به دعوت علمای تهران در اين روز راهپيمايی بزرگی صورت گرفت. حادثه تظاهرات 17 شهریور که به جمعه سیاه معروف شد، تنها چندروز پس از واقعه آتش‌سوزی سینما رکس آبادان در 28 مرداد 1357 روی داد.
وی افزود: دولت جمشید آموزگار که با شعار دولت فضای باز سیاسی روی کار آمده‌بود، مجبور به استعفا گردید و در روز 4 شهریور، محمدرضا پهلوی به جعفر شریف امامی دستور داد تا دولتی با شعار آشتی ملی تشکیل دهد. اندکی بعد و در روز سیزدهم شهریور، راهپیمایی بزرگ عید فطر در تپه‌های قیطریه تهران، تبدیل به تظاهرات بر ضدّ حکومت شاهنشاهی شد. به دنبال این تظاهرات، ناآرامی‌های دیگری نیز تا روز شانزدهم شهریور به وقوع پیوست. گرچه علما و طلاب تهران برای روز هفدهم شهريور تظاهرات و راهپيمايی پيش‌بينی نكرده بودند؛ اما مردم قرار تجمع اين روز را در ميدان ژاله گذاشتند. طعم تلخ حکومت نظامی، ساعت 9 صبح به مردم حاضر در ميدان چشانده شد و با گشودن رگبار مسلسل‌ها تعداد قابل توجهی از مردم به شهادت رسيدند و بسياری نیز، زخمی شدند.
علی جان سکندری با تأکید بر اینکه حادثۀ 17 شهريور تأثير عميقي بر روند نهضت مردم ايران گذاشت، اظهار داشت: با اینکه ظاهراً سه هفته كشور را با آرامش نسبی رو به رو كرد، ولي نه تنها توقفی در روند انقلاب ايجاد نشد، بلكه انزجار عمومي از حكومت شاهنشاهی بيشتر گرديد؛ كينه‌ای كه سربسته باقي نماند؛ آتشی افروخته شد که مانند آنچه پس از 15 خرداد 1342 روي داد، همچنان تا سقوط سلطنت شعله‌ور بود. تمامی بازارها و بيشتر کسب و کارها تا 25 شهريور به عنوان اعتراض به اين كشتار وحشيانه تعطيل بودند و اعتصاب عمومی همه جا را فرا گرفت.
سکندری تصریح کرد: حكومت نظامی تا واپسين روز نظام شاهنشاهی پا برجا بود؛ اما عملاً كارآيی نداشت و هرگز نتوانست مقررات خشك خود را به پيكرۀ شهرها تزريق كند.
پژوهشگر گروه فرهنگ و سیرۀ رضوی دربارۀ بازتاب قیام 17 شهریور نیز گفت: قیام خونین مردم تهران بازتاب‌های گسترده‌ای در پی داشت، بیشتر شهرها، هجوم مأموران شاه به مردم بی‌دفاع را محکوم کردند. در مشهد نیز، مردم این حادثه غم‌انگیز را محکوم کردند. آیت الله العظمی سید عبدالله شیرازی در پی کشتار وحشیانۀ مردم بی‌دفاع تهران در روز 17شهریور در میدان ژاله و محکوم کردن رژیم طاغوت اعلامیه‌ای صادر کرد. همچنین در پی اعلام حکومت نظامی در مشهد و دستگیری عده‌ای از علمای مشهد از جمله آیات عظام سیدکاظم مرعشی، شیخ مهدی نوغانی، حجج اسلام موسوی خراسانی و صفایی و شهادت مردم انقلابی در تهران، روحانیون مبارز مشهد و امامان جماعت از اقامه نماز جماعت خودداری کردند.
علی جان سکندری در پایان سخنان خود گفت: بی تردید، قیام 17شهریور را می توان از نقاط عطف مبارزات ملت مسلمان ایران علیه رژیم پهلوی دانست. ابعاد عظیم کشتار و سرکوب مردم بی‌گناه در این روز باعث شد تا انقلابیون و رهبران آنان در حرکت خود مصمم‌تر گردند و در این بین رهبری مدبرانه حضرت امام خمینی(رحمة الله علیه) نقشی به سزا داشت. حمایت‌های سران به اصطلاح دموکرات آمریکا از رژیم پهلوی در سرکوب مبارزین نیز باعث شد تا ادعاهای به اصطلاح حقوق بشری و دموکراتیک آنها در بین مردم رنگ ببازد و ماهیت اصلی آنان برای مردم ایران هرچه بیشتر نمایان شود. در مجموع باید گفت قیام خونین 17 شهریور عاملی مؤثر در تشدید مبارزات مردمی و تسریع در سقوط رژیم پهلوی به شمار می‌رود.