تاریخ، آینه دار وقایع و رخدادهای گذشته است برای چشمان جستجوگر؛ نسل‌هایی که سال‌ها و قرن‌ها پس از آن با نگرانی یا شیفتگی به نظاره پیشینه‌ها نشسته‌اند تا مگر در اعماق مبهم روزگار گذشته، چهره‌ها، نقش‌ها و نقش‌آفرینان به فراموشی نشسته را باز شناسند؛ از نیکانشان درس نیکی و درستی و راستی بیاموزند و از بدانشان بیزاری جسته، بکوشند تا چنان نباشند که آنان بوده اند!
با این همه آیینه تاریخ، چندان که باید شفاف و نشاط انگیز نیست و بیش از آن که تولد ستارگان و طلوع خورشید را به تصویر کشد، حافظۀ تودرتوی اعصار را از خاطره‌های تلخ و منظره‌های غروب و فضاهای تاریک و خوف‌انگیز، انباشته است!
واقعۀ حره که باید آن را به راستی «فاجعه حره» نامید، تنها به فاصله ۶۴ سال از هجرت پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) در شهری اتفاق افتاد که شهر نبی نامیده می‌شد و مردمش از نسل مردان و زنانی بودند که نخستین پایه‌های مودت و رحمت و نیکی و دیانت را در گستره سرزمین خشونت‌بارعرب پی نهادند و با ایثار و فداکاری، سنت های جاهلی قتل و غارت و تجاوز را از میان برداشته، فرهنگ دانش و بینش و کرامت را گسترش دادند!
در این فاصله کوتاه تاریخی، شرایطی برای امت اسلامی پدید آمد که مقاوم‌ترین خاندان‌های شرک - بنی امیه و مهاجم ترین طایفه علیه پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) و مسلمانان به خلافت دست یافته و فرمانروایی بر جان و مال و شرافت مسلمانان را بر کف آورده بودند!
مهاجمان و یاغیان مشرک دیروز، اکنون بازگشته، پیروزمندانه بر منبر پیامبر تکیه زده، فرمانروای اهل ایمان خوانده می‌شدند!
آزاد شدگان فتح مکه و برخورداران از لطف و رأفت نبوی، مصمم بودند تا امت او را به اسارت خویش درآورند!
چنین بود که پس از فاجعه حره «آنان که از فرزندان مهاجر و انصار، زنده مانده بودند، باید در برابر فرمانده لشکر شام اقرار می‌کردند که بنده و برده یزید هستند و اوست که هرچه بخواهد درباره آنها انجام خواهد داد!»
واقعه حره، رخدادی تلخ و بس سنگین است که به سال ۶۳ هجری قمری، در روزگار سلطنت یزید بن معاویه، میان لشکریان شام و مردم مدینه به وقوع پیوست.
«حره» در لغت عرب به سرزمین‌های سنگلاخ و ناهمواری گفته می‌شود که دارای سنگ‌های سیاه بوده و عبور از آنها به دشواری صورت می‌گیرد.
واقعه حره، از آن رو چنین نام گرفته است که هجوم لشکریان حکومتی شام به مردم مدینه از سمت شرقی مدینه؛ یعنی از ناحیه سرزمین‌های سنگلاخی آن شهر صورت گرفته است.
در منابع تاریخی از این واقعه به عنوان «واقعه حره واقم» نیز یاد شده و این بدان خاطر است که سرزمین‌های سنگلاخی اطراف مدینه، گسترده و ممتد بوده و بخش‌های مختلفی از پیرامون آن را فرا گرفته است و از آن میان تنها سنگلاخ‌های سمت شرقی مدینه «حره واقم» نامیده شده است.
مورخان فاصله «حره واقم» تا مسجد النبی را یک میل دانسته‌اند.
یکی از آثار بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، «واقعۀ حره» است. این کتاب با طرح و تحقیق حجت الاسلام محمد علی چنارانی و تدوین و تحلیل حجت الاسلام احمد ترابی به زیور طبع آراسته شده است.
کتاب یاد شده، زوایای گوناگون واقعۀ حره را بازنگری و تحلیل کرده است.
«واقعۀ حره» در قطع رقعی برای نخستین بار در سال 1382 با شمارگان 3000 نسخه منتشر شده و پس از آن در سال 1388 تجدید چاپ شده است. این اثر همچنین به دو زبان انگلیسی و اردو در سال‌های 1388 و 1393 ترجمه شده و انتشار یافته است.