محمد حسین محمدپور پژوهشگر گروه کلام و اندیشۀ اسلامی بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی، با اشاره به اینکه دین در طول تاریخ حیات بشر پدیدهای اسرارآمیز و در عین حال ملموس و محسوس بوده و در حیات فردی و اجتماعی او نقش به سزایی ایفا کرده است، اظهار داشت: ربط و پيوند دين و اديان با عرصههای گوناگون زندگي بشرِ ديروز و امروز، مطالعۀ اين پديدۀ اسرارآميز را برای پژوهشگران و علاقهمندان به رشتهها و موضوعات گوناگون، ضرورتی انکارناپذير کرده است.
وی افزود: طلّاب علوم دينی، يا دانشجو و پژوهشگر هر يک از رشتههای تاريخ، فلسفه، کلام، مردم شناسی، جامعه شناسی، و حتی هنر و سياست، بدون آشنايی با اديان نمی توانند، چنان که بايد و شايد، به مطلوب خود دست يابند.
محمدپور تصریح کرد: شايد از همين روی باشد که در برخی کشورهای پيشرفتۀ جهان، مطالعۀ اديانِ ديگر را در برنامههای عمومی رشتههای مختلف دبيرستان و دانشگاهها قرار دادهاند. اگر چنين مطالعهای به درستي انجام گيرد، که معمولاً هم چنان خوب ارائه میکنند که نزد دانش آموزان و دانشجویان از جذابترين درسها به شمار میرود، مسلماً به تعميق بينشِ آنان کمک شايانی خواهد کرد؛ بنابراین ضرورت پژوهش در ادیان بر کسی پوشیده نیست.
پژوهشگر گروه کلام و اندیشۀ اسلامی بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی با تأکید بر اینکه پژوهش در زمینه ادیانِ دیگر روششناسی خاص خودش را می طلبد، گفت: نخستین گام در مسیر پژوهش ادیانِ دیگر، آشنایی با متون مقدس آنهاست. لازمه آشنایی با متون مقدس ادیان دیگر تسلط به زبان آن متون است؛ چرا که یقیناً باورهای دینی مردمان جهان برخاسته از متن مقدس آنهاست.
وی دومین گام پژوهش در ادیان دیگر را آشنایی با روشهایی برشمرد که در مطالعه ادیان مرسوم است و خاطر نشان کرد: رویکردها و نگرشهایی که در مطالعه ادیان وجود دارد، بسیار متنوع و پرشمار است؛ اما مهمترین رویکردها عبارتاند از: رویکردهای تاریخی، پدیدارشناختی، انسان شناختی و مردم شناختی، زبان شناختی، باستان شناختی، عرفانی و میان فرهنگی. از نگرشها نیز میتوان به نگرش تکاملی، روان شناسانه، جامعه شناختی، اگزیستانسیالیستی، کارکردگرایی و نمادگرایی اشاره کرد. که هر کدام از اینها ویژگیها و منابع خود را دارند و پژوهشگر مطالعات ادیان باید رویکرد و نگرش خود را هنگام پژوهش مشخص کند.
محمد حسین محمدپور سومین و آخرین گام در فرایند پژوهش و مطالعه ادیان دیگر را نگریستن به باورهای دینی مردمان دیگر از منظر و دریچه چشم خود آنان دانست و بیان کرد: پژوهشگر ادیان تا جایی که مقدور است باید همدلانه و بدون پیشفرض به سراغ تحقیق و بررسی آموزههای ادیان دیگر برود تا بتواند توصیفی واقع گرایانه و به دور از ارزش داوریهای معرفتی از آنها ارائه دهد.