به گزارش اداره روابط عمومی و بین‌الملل بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی، منصور داداش نژاد، دانشيار گروه تاريخ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در کنفرانس بین‌المللی آسیب‌شناسی مطالعات تاریخ اهل‌بیت(ع) در دوره معاصر که به میزبانی نمایندگی بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی در قم برگزار شد، به ارائه مقاله‌ای با موضوع «آسیب‌شناسی مطالعات اهل‌بیتی اهل سنت(عرصه، قلمرو)» پرداخت.
وی عنوان کرد: کتاب‌های بسیاری از سوی اهل سنت درباره دوازده امام نوشته‌شده است که تعداد این کتاب‌ها را مرحوم عبدالعزیز طباطبایی در کتاب «اهل‌البیت فی المکتبه العربیه» تا قرن دهم حدود 1400عنوان برشمرده است. افزون بر کتاب‌های مستقل، نوشته‌های مشتمل بسیاری به زندگانی اهل‌بیت(ع)پرداخته‌اند که نمونه آن تاریخ مدینه دمشق است که چندین جلد آن درباره ائمه(ع)است.
این استاد دانشگاه ادامه داد: سنت نگارش اهل سنت درباره اهل‌بیت(ع)، سنت پیوسته و مستمری بوده است که تاکنون تداوم داشته است و آسیب‌هایی که در منابع کهن مشاهده می‌شود را می‌توان در منابع معاصر نیز یافت. نگارش‌های یادشده از منظرهای مختلفی آسیب‌شناسی می‌شود.
وی در ادامه به آسیب‌شناسی از منظر دامنه اطلاعات اشاره کرد و گفت: این منابع درباره ائمه(ع) پس از امام حسین(ع) آگاهی‌های اندکی ارائه می‌کنند و اطلاعات موجود، صورت‌بندی کاملی از زندگانی امامان فراهم نمی‌کند.
داداش نژاد همچنین به تبیین آسیب‌شناسی از منظر پذیرش رنگ زمانه پرداخت و افزود: نگارش‌های اهل سنت پس از سقوط خلافت بغداد (656ق)، به‌ویژه در مصر و شام دچار تحولاتی شد و تحت تأثیر سیاست ضد شیعی دولت ممالیک (922-648) قرار گرفت. این روند در ایران و حوزه فارسی‌زبان، حرکتی معکوس و همدلانه و تحت تأثیر گسترش تمایلات صوفیانه بود.
وی همچنین آسیب‌شناسی از منظر تولیدکننده متن را از دیگر آسیب‌ها برشمرد و ادامه داد: تحت تأثیر رقابت‌های داخلی میان دانشمندان اهل سنت، برخی نویسندگان مانند نسائی، حاکم نیشابوری، گنجی شافعی، سبط ابن جوزی و حتی محدثانی همچون احمد بن حسین بیهقی که از دانشمندان بزرگ اهل سنت و به لحاظ مبنا و اصول در شمار اهل هستند یا تراجم نویسانی همچون ابن خلکان، متهم به تشیع شده‌اند که این‌همه به جهت نقل فضائل ائمه (ع) و گاه ذکر مثالب صحابه است. این اقدام می‌توانست برای خارج کردن کتاب‌های ایشان از عرصه استناد باشد.
دانشيار گروه تاريخ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه به آسیب‌شناسی از منظر گرایش‌های فکری اشاره و ابراز کرد: گرایشی از اهل سنت به نمایندگی ابن تیمیه(مکتب شام)، دوازده امام را از علمای صالح و نیک می‌داند؛ اما هیچ ویژگی و امتیاز منحصربه‌فردی برای آنان قائل نیست. گرایش دوم به نمایندگی خوارزمی (مکتب خراسان) به‌صورت گسترده فضائل ائمه(ع) را نقل کرده و گاه به داستان می‌آمیزد. هر دو گرایش با توجه به اشتراک در مبانی، در نگارش زندگانی ائمه(ع) ملاحظاتی همچون حفظ جایگاه صحابه، نپذیرفتن فضائل انحصاری برای ائمه(ع)، پرهیز از پذیرش امامت سیاسی ائمه(ع) را مدنظر قرار می‌دهند.
وی همچنین به آسیب‌شناسی از منظر روش اشاره کرد و گفت: اخباریگری و نقل صرف وقایع بدون نقد و بررسی، دامن‌گیر نوشته‌های قابل‌توجهی از ایشان شده است.