دکتر مصطفی لعل شاطری در ابتدای این نشست ابراز کرد: مضامین نهفته شعر شاعران قرون چهارم تا ششم هجری نظیر کسایی مروزی، عطار، سنایی، خاقانی و نظامی بویژه در نعت و ستایش پیامبر(ص) علاوه بر تاثیر پذیری از عوامل درونی همچون روحیات فردی شاعر، در حوزه تاثیر عوامل بیرونی به ویژه شرایط سیاسی و اجتماعی آن روزگار نیز قرار داشته است.
وی افزود: در این راستا با غلبه و تسلط حکومتهای سنتی مذهب که میخواستند از سوی شاعران مورد مدح و تمجید قرار گیرند و این امر یکی از عمدهترین راههای تقرب به دربار بود، مدیحهسرایی برای دربار پر رونق شد و پرداختن به نعت پیامبر اسلام(ص) تا حدی کمرنگتر شد.
این پژوهشگر حوزه فرهنگ و سیره رضوی ادامه داد: از سویی دیگر در محیط اجتماعی پر اغتشاش حکومتی و آشفتگی شرایط سیاسی نظیر حمله غزان، در نعت پیامبر(ص)، مفاهیمی نظیر فقر، قناعت، مقابله با ظلم و ستم و بهرهگیری از انقلابی همچون شاه و سلطان برای پیامبر(ص) به منظور ایجاد حس تلطیف کننده برای حکمران مطرح میشود تا به فراخور شرایط غالب، مرهمی بر دل مردم نهاده و از سویی حیات نعت پیامبر(ص) استمرار یابد.
وی در ادامه به مدایح رسول مکرم اسلام(ص) در شعر شاعرانی همچون، قوامی رازی، خاقانی، عطار نیشابوری و... اشاره کرد و گفت:خاقانی رویکرد سیاسی را در اشعار خود مطرح میکند و صفاتی همچون شاه و شهنه را برای پیامبر(ص) مطرح میکند.
این پژوهشگر تصریح کرد:عطار نیشابوری در اشعارش برای اواین بار به وقایع خاصی از زندگی پیامبر(ص) اشاره دارد و به بیان صفات مهربانی پیامبر(ص) میپردازد، همچنین نظامی گنجوی که به بحث نجوم علاقه داشته است به معراج پیامبر(ص) در اشعارش اشاره میکند.
درخشان بودن زبان و ادب فارسی به اندیشههای پیامبر(ص) است
دکتر امیرالله شمقدری پژوهشگر بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی نیز در مقام ناقد به بیان مطالبی پرداخت و گفت: موضوع این کرسی ترویجی در شرایطی که عدهای به مقدسات اسلام بویژه قرآن و پیامبر(ص) اهانت میکنند بسیار در خور توجه است و عنوان این کرسی ترویجی میتواند چشماندازهای جدیدی را برای آینده، فرا روی مخاطبان و پژوهشگران قرار دهد.
وی با بیان اینکه از آغاز زبان فارسی تا کنون نعت پیامبر(ص) و ائمه اطهار(ع) در اشعار دیده میشود، تصریح کرد: هر چند در قرن معاصر این نعتها و توحیدیهها کمرنگ تر شده است اما به دست فراموشی سپرده نشده است.
این پژوهشگر ادامه داد: اگر احادیث پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) را از زبان فارسی بگیریم چیزی از آن باقی نمیماند و درخشان بودن زبان و ادب فارسی به اندیشههای پیامبر(ص) و آموزههای اهل بیت(ع) است.
وی خاطر نشان کرد: جای شعرایی همچون ناصر خسرو که ارادتمند اهل بیت(ع) بود و اندیشههای سیاسی بسیار والایی داشت و همچنین سنایی که در شعر و ادب فارسی تحول آفرینی کرد در این پژوهش خالی است.
پیمان ابوالبشر؛ عضو هیئت علمی دانشگاه نیشابور نیز در ادامه این نشست به پیشینه پژوهش اشاره کرد و گفت: نعت پیامبر(ص) در پیشینه پژوهش به صورت پراکنده کار شده است و این پژوهش بُعد ادبی ندارد و با توصیف روبرو هستیم.
وی گفت: هر شاعر و فیلسوفی بویژه در ایران وقتی به نعت حضرت میپردازند، نگاهش باستانی است و موجب میشود از احادیث و اشعاری استفاده کند که منشا نامعلومی دارند این موضوع میتواند در این پژوهش نیز مورد بررسی قرار گیرد.