حجتالاسلام علی رستمیانی؛ مدیر گروه فلسفه، کلام و اندیشه اسلامی بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی همزمان با روز جهانی فلسفه در گفتوگو با اداره روابط عمومی و بین الملل بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی به اهداف و گزارشی از فعالیتهای این گروه اشاره کرد و گفت: در این گروه مجموعهای از علوم عقلی از جمله بحثهایی مرتبط با فلسفه، کلام، منطق، عرفان و ادیان و مذاهب اسلامی و سایر ادیان به طور کامل پوشش داده میشود.
وی ابرازکرد: تا کنون بیش از 250 اثر در این گروه پژوهشی منتشر شده است که از این تعداد 25 اثر با محوریت فلسفه به چاپ رسیده است و در حال حاضر پیگیر افزایش پژوهشهای فلسفی در این گروه هستیم.
این پژوهشگر یکی از کارهای کلان این گروه را انتشار کتاب «معجم اعلام المتکلمین» دانست و گفت: این اثر تا قرن ۱۳ هجری قمری، متکلمان بزرگ شیعه و سنی را به صورت توصیفی جمعآوری کرده است و بسیار فراتر از یک فرهنگ عادی و معمولی، آراء، اندیشهها، سیر اندیشهها و مکتبهای فکری متکلمان را به زبان عربی در خود جای داده است.
مدیر گروه کلام و اندیشه اسلامی بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی ادامه داد: در این اثر، شرح مصطلحات فلسفی از ۱۰۰ کتاب جمعآوری شده و به صورت الفبایی تنظیم شده است و همچنین تقدم زمانی منابع لحاظ شده است.
وی بیان کرد: مجموعه «کتابشناسی توصیفی ادیان» از دیگر کارهای پژوهشی این گروه است که از کتابهای مرجع به شمار میرود و در4 دفتر با عناوین مسیحیت، یهودیت، ایران و باستان و هندوخاورمیانه تنظیم شده و در اختیار علاقمندان قرار گرفته است.
وی تصریح کرد: «اقلیتهای دینی خراسان درعصر امام رضا(ع)»، «دیگردوستی در سیره بنیانگذاران ادیان ابراهیمی»، «تاریخ مذاهب شیعه» و.... را میتوان برخی از پژوهشهای صورت گرفته توسط این گروه دانست.
احیای آثار فکری و کلامی خراسان بزرگ
حجت الاسلام رستمیانی با اشاره به اهداف و مسیر گروه کلام و اندیشه اسلامی گفت: حوزه علمیه خراسان و خراسان بزرگ که شامل بخشهایی از کشور تاجیکستان نیز میشود دارای یک مکتب فلسفه کلامی است که متاسفانه مورد غفلت واقع شده است، از این رو بنیاد پژوهشهای اسلامی، یکی از اهداف خود را احیا آثار فکری و کلامی خراسان بزرگ و بویژه مدرسه کلامی مشهد قرار داده است تا بتواند این مجموعه گران سنگ از آثار را احیا کند.
وی ادامه داد: از همین رو این گروه اولویت اصلی را احیا آثار کلامی و فلسفی از دوره بعد از ملا هادی سبزواری تا دوره علامه آشتیانی به عنوان یکی از حکمای معاصر مشهد قرار داده است تا ضمن شناسایی آثار و مکتب عرفانی موجود و تاثیر گذاری این بزرگان در مناطق و مکاتب کشور بتواند در قالب یک مجموعه کامل این مدرسه کلامی را معرفی کند.
مدیر گروه کلام و اندیشه اسلامی بنیاد از دیگر کارهای پیش رو در این گروه را معرفی متکلمان شیعی قرون نخستین دانست و گفت: ما در بین متکلمان که شاگردان ائمه اطهار(ع) و به نحوی پایه گذار کلام شیعی بودند متاسفانه با محدویتها و کم کاری هایی مواجه هستیم از همین رو یکی از فعالیتهای این گروه، احیا متکلمین شیعی است.
وی به فعالیتهای در دست اقدام این گروه اشاره کرد و گفت: جمع آوری، تحقیق و تصحیح تعلیقات نگاشته شده بر کتاب «شواهد الربوبیه» از ملا صدرا یکی از کارهای در دست انجام این گروه است که به عنوان کتاب اصلی درسی در مقطع کارشناسی ارشد در کل دانشگاههای سطح کشور در حال تدریس است.
این پژوهشگر ادامه داد: در این کتاب با توجه به اهمیتی که در حوزههای علمیه وجود داشته و از ابتدا به عنوان یک منبع درسی مطرح بوده اکثر بزرگان حکمت بر این کتاب تعلیقه دارند و از مهمترین تعلیقات می توان به تعلیقه ملا علی نوری اشاره کرد که این اثر در 5 جلد منتشر خواهد شد.
وی یکی دیگر از کارهای در حال انجام در بحث کتابهای فلسفی را تصحیح و احیا تعلیقات میرزا هاشم اشکوری گیلانی بر کتاب اسفار اربعه ذکر کرد و افزود: باتوجه به اینکه متاسفانه از میرزا هاشم آثاری در دسترس نداریم و در حال حاضر کسی از نظرات و ایدهها و تفکرات فلسفی این بزرگوار مطلع نیست، این پژوهش علاقمندان را با نظرات ایشان آشنا می کند.
حجت الاسلام رستمیانی به بحث تدریس و تحصیل فلسفه در منطقه خراسان اشاره کرد و گفت: رشته فلسفه در مقاطع سه گانه دردانشگاه های فردوسی و علوم اسلامی رضوی و بیرجند در حال تدریس است و با توجه به عنایات مقام معظم رهبری به حوزه علمیه خراسان و توجه ایشان به علوم عقلی در چند سال گذشته، حوزه علمیه خراسان موفق شده است که مدارس تخصصی علوم عقلی را راه اندازی کند.