در اهمیت احادیث در نزد مسلمانان، همین بس که برای تشخیص حدیث صحیح از غیر صحیح، علوم مختلفی را به کار گرفته و حتی تأسیس کرده‌اند؛ زیرا احادیث در طی سالیان متمادی دچار حوادثی شده است و برخی از افراد مغرض کلام خود را با کلام گهربار معصومان ممزوج نموده و شناخت حدیث سره از ناسره را برای غیر اهل فن سخت کرده‌اند.
برخی از اندیشمندان معاصر معتقدند که افزون بر سند و معنای حدیث، بررسی متن روایات نیز می‌تواند شاخصه‌ای برای شناخت صحت روایت و عدم صحت آن باشد که از آن به «نقد المتن» تعبیر می‌کنند.
کتاب «اصول نقد الحدیث دراسة تحلیلة حول متن الحدیث» به تبیین اصول و قواعدی می‌پردازد که می‌توان به وسیله آن‌ها حدیث نادرست و مجعول را از حدیث صحیح شناسایی کرد.
این کتاب دارای ۷۲۴ صفحه، شامل سه بخش است که بخش اول به کلیات می‌پردازد و دارای 6 فصل است، بخش دوم موضوع «اسباب وضع و جعل حدیث» را مورد بررسی قرار می‌دهد و بخش سوم نیز به تحلیل برخی از روایات موضوعه پرداخته و شامل ۲۰ فصل است.
این کتاب توسط حجت‌الاسلام محمدحسن ربانی بیرجندی نگاشته شده و در شمارگان 500 نسخه و قطع وزیری به چاپ رسیده و در اختیار علاقمندان قرار گرفته است.
گفتنی است، آیت‌الله سبحانی طی تقریظی در تمجید از این کتاب می‌نویسد: «این کتاب افق‌های گسترده‌ای را پیش روی خواننده ترسیم می‌کند تا بداند که انسان‌های مغرض چه شیطنت‌هایی (غرض ورزی) را در مورد احادیث روا داشته‌اند؛ همان احادیثی که پس از قرآن، بزرگترین دلیل و سند مسلمانان به شمار می‌رود. این کتاب دربردارنده قوانینی است که به وسیله آن می‌توان صحت و عدم صحت روایات را با بررسی متن آن باز شناخت».