عقل و عقل‌گرایی یکی از نخستین و مهم‌ترین مشغله‌های فکری متفکران مسلمان بوده که از صدر اسلام تا کنون همواره آراء و نظرات گوناگونی دربارۀ آن ابراز شده است. اندیشمندان اسلامی، با الهام گرفتن از منبع وحی به بررسی و تبیین و تفسیر آن همت گمارده‌اند که حاصل آن پدید آمدن دیدگاه‌های مختلف و متفاوت است. در این میان برخی قائل به «عقل مستقل از شرع» هستند و برخی دیگر معتقد به «عقل مستفاد از شرع». کتاب حاضر، نخست به بررسی مسئلۀ عقل و حجیت آن از منظر دین پرداخته و سپس سیر تحول تفسیر عقل و گرایش به آن را از منظر معناشناسی بررسی کرده است. عقل یک حقیقت واحد است که پیش از ظهور اسلام به آن پرداخته شده و متفکران اسلامی نیز به آن بسیار توجه کرده و پرداخته‌اند. موضوع عقلی در متون دینی جایگاه خاصی دارد و مفهوم آن در طول تاریخ اسلام و گسترش علوم اسلامی تکّثر نیز یافته است.