مطالعه تاریخ و فرهنگ بشری، بیانگر نقش وقف در حیات اجتماعی و فرهنگی انسان است. از مطالعه اسناد و مدارک وقفی به خوبی دریافت می‌گردد که وقف و واقفان پایه‌گذار بسیاری از مراکز دینی، اجتماعی، علمی و اقتصادی بوده‌اند. مساجد، مدارس و حوزه‌های دینی، مراکز عام‌المنفعه، بیمارستان‌ها، پل‌ها، کاروان‌سراها، حسینیه ها و تکیه‌ها، نمونه‌ای از آثار ماندگار فرهنگی هستند که از گذشته تا به امروز رابطه و پیوند نزدیکی با سنت وقف داشته‌اند. اقشار گوناگون اجتماعی نظیر عالمان، حاکمان، امیران، وزیران، ثروتمندان و عامه مردم هرکدام با توجه به اهداف و توان خود، به کمک وقف، آثار و ارزش‌های فرهنگی و تمدنی متعددی را ماندگار کرده‌اند. هر چند که ایجاد و تقویت این مراکز برای ترویج فرهنگ خدمت‌رسانی به جامعه و تقویت بنیان‌ها، ارزش‌های دینی و اجتماعی در سطح گسترده‌ای انجام شده است، با وجود این فراهم آمدن امکانات وقفی برای نیازمندان و جویندگان آثار فرهنگی و علمی، همواره عامل مؤثری برای حفظ و تداوم آثار فرهنگی و تمدنی بوده است. این آثار با همت بلند واقفان، هنرمندان و اهل ذوق و دیانت به گونه‌ای طراحی و اجرا شده‌اند که امروزه بخشی از هویت‌های اجتماعی و تاریخی و ملی جامعه مدیون اهداف و نیات الهی و انسانی آنان می‌باشد.