ساختن فردا بدون درک عمیق از گذشته شدنی نیست و هرگونه پژوهش علمی برای روشن کردن گوشههای تاریک تاریخ، زمینههای مطلوبی را برای پیشرفت جامعه فراهم میکند. یکی از این زوایای تاریک در تمدن اسلامی، خدمات اندیشمندان شیعی در پایهگذاری و گسترش علوم اسلامی است. مطالعه و بررسی سندهای تاریخی نشان میدهد که در دو سدۀ اول هجری اندیشمندان شیعی در رشتههای علمی چون علوم قرآنی و تفسیر، حدیث، کلام، تاریخ و جغرافی، ادبیات، نجوم، ریاضی و طب نه تنها صاحب تألیف که در برخی از آنها پیشگام بودهاند. چون مقصود در این پژوهش همۀ فرقههای شیعه در دو سدۀ نخست میباشد، در فصل اول مطالبی در آشنایی با آنها مطرح شده است؛ فصل دوم با عنوان شیعهنشین، پراکندگی جغرافیایی شیعه را بررسیده است؛ در فصل سوم سعی شده پایگاههای مهم علمی تشیع در شرق اسلام معرفی گردد و در فصل چهارم آثار علمی شیعه در سدۀ اول و دوم هجری قمری در علوم قرآنی و تفسیر، حدیث و فقه، علم کلام و دیگر علوم، و در فصل پنجم دانشمندان شیعه در تاریخ، نجوم، ادب و نحو معرفی میشوند.