بسیاری از خطاب های شرعی به صورت عام و خاص منفصل القا شده و رازگشایی از این انفصال همواره یکی از حساس‌ترین و دقیق‌ترین عملیات اصولی بوده است. نویسنده در این کتاب با تکیه بر روش تحلیلی و توصیفی و به‌کارگیری منابع کتابخانه‌ای، در پی حل این معما بر آمده است، به‌طوری که پس از بیان اقوال رایج اصولیان در «رابطۀ عام و خاص منفصل» و وجوه ارائه شده در باب تقدم عام بر خاص، اغلب آن ها را نقد کرده و در پی آن با پذیرش نقش داوری عرف در این قضیه و تقسیم روایات به دو دستۀ افتایی و تعلیمی (که این کتاب از نخستین تلاش ها برای تبیین این تقسیم به شمار می رود)، چگونگی مواجهۀ عرف را با صورت ها و حالات گوناگون مسئله _ که افزون بر سی و هشت فرض می شود _ بررسی کرده است. در پایان، چند فرع فقهی را که نشان بارزی از عام و خاص های منفصل در ادلۀ آن مشهود است، تحلیل کرده و رویکرد اصولی اختیار شده را در آن ها در بوتۀ آزمایش نهاده است.