از زمان خاک‌سپاری پیکر مطهر امام‌رضا در خاک سناباد توس، به تدریج شیفتگان و علاقهمندان حضرتش بر مزار آن امام همام گرد آمدند و با ساخت بارگاه و وقف املاک و اسباب بر مضجع شریف امام، در آبادانی آن کوشیدند. همین توسعۀ حرم و موقوفات و نذورات رضوی سبب شد تا درطول تاریخ افراد متعددی، بسته به شرایط هر عصر، از میان رجال دینی و مذهبی تا رجال سیاسی و نظامی، عهده‌دار اداره و تمشیت امور آن گردند. از این افراد تا دورۀ صفوی با عنوان نقیب، پس از آن تا پایان عهد قاجار با نام متولی، در عصر پهلوی با عنوان نایبالتولیه و پس از پیروزی انقلاب اسلامی با عنوان تولیت یاد شده است. هدف از تدوین این اثر پرداختن به شرح حال این اشخاص است که در سیر تحول حرم رضوی تأثیر انکارناپذیری داشتهاند.