این کتاب سرشار از تحلیل‌های عالمانه مؤلّف است. وی عقل را با تمام اقسام و مراتبش از دیدگاه قرآن بررسی کرده و نظرات فلاسفه را در باب عقول ومراتب و کارایی آن آورده است. وی پس از بیان موانعی که بر سر راه عقل است‌به ارزشیابی منطق، فلسفه، علم و زیباشناسی پرداخته و نظرات موافقان ومخالفان را مطرح کرده وبه داوری پرداخته است. سپس چگونگی معجزه و نبوت و قداست انبیا و مسأله اجتهاد و تصوف را از دیدگاه اسلام ریشه‌یابی کرده‌و جنبه‌های مثبت و منفی آن را مورد بحث قرار داده است. بررسی برخورد اسلام‌با مسلک‌های اجتماعی و فکری بخش پایانی کتاب را تشکیل می‌دهد. مؤلف‌در نهایت نتیجه می‌گیرد اسلام جامع تمام امتیازاتی است که دیگر مکتب‌های‌اجتماعی و فکری دارند.